Juzi - Tinxaka na Mintlawa

©Verband der deutschen Fruchtsaftindustrie e.V.

Ku endla juzi swisukela eka ku kamiwa ka muxaka wa muhandzu ha un’we un’we ekaya kuya eka tikhamphani ta matiko mambe leti xavisaka tijuzi leti katsakanyiweke emisaveni hinkwayo. Switirhisiwa leswi swati juzi swihumelerisiwa eka tindzhawu ta vuthekiniki to endla juzi, laha ti lulamisiwaka, kutani tipakiwa eka swibye swohambana hambana. 

Juzi yinga xavisiwa yiri juzi ya muhandzu wun’we (e.g. orange juice) kumbe yingava yikatsiwe na swin’wana leswaku yita nyanganya kutlurisa, ku lulamisa acid, nantswo kumbe muhlovo xikan’we naku engetelela kuhambana ka swakudya swa juzi yaleyo.  

Switirhisiwa swa ti juzi swi vekiwa eka ntlawa kuya hi nhlayo ya mati ya ammpela ya muhandzu lowu nga eka wona.

Mintlawa ya ti Juzi ta Mihandzu

Kuvekiwa eka ntlawa wa juzi ya muhandzu, kuya hiva South African Fruit Juice Association (SAFJA), swi hindlela leyi landzelaka:

‘Fresh fruit juice’ yina juzi ya 100% leyinga katsiwangiki na nchumu swo engetelela. Yifanele kuva yi xavisiwile endzhaku ka ti awara timbhirhi kusukela loko yi kamiwile. 

‘Juzi ya mihandzu leyinga nyanganyangisiwangiki’ yi 100% laha yi pfumeleriwaka ku engeteleriwa swo engeteleriwa swokarhi.

‘Fruit nectar’ yifanele kuva na nhlayo yokarhi yale hansi ya juzi ya mihandzu, nhlayo yakona yi hambana kuya hi mihandzu. Xikombiso, nhlayo yale hansi ya juzi ya 50% ya laveka eka juzi ya xihenge, lamula, xinerekisi na apula. Nhlayo yale hansi ya juzi ya 35 - 40% leyi lavekaka eka juzi ya apricot (35%), pecisi na pyere (40%) loko grundela, guava, banana blackcurrant, papaya, nombhela na mango ftani hi mihandzu yilavaka kwalomu ka 20% kuva yiva eka ntlawa walowo. Juzi ya xikwavava na lime tifanele kuva tiendla kwalomu ka 12.5% wa nkatsakanyo kuva tinghenisiwa eka ntlawa wa ‘fruit nectar’. 

‘Fruit squash’ yifanele kuva na nhlayo yale hansi ya 24% ya juzi loko yinga katsiwangi na nchumu xikan’we na 6% (min) loko yi katsiwile loko ‘fruit drink’ yifanele yiva na kwalomu ka 6% wa juzi. Kasi ‘fruit flavoured drink’ hi xitalo yiva yiri ehansi ka 6% wa juzi ya muhandzu.

Tinxaka ta ti Juzi

Ti juzi ta ndhuma tofana na orange, grape, pineapple, apple, tomato na minkatsakanyo yin’wana se ta tiveka swinene, kambe leti ta tropical (e.g. coconut water, açaí and goji berry), juzi ya matsavu (e.g. cucumber and wheatgrass) xikan’we na minkatsakanyo yin’wana tile kukuleni hi ndhuma. 

Switirhisiwa swin’wana swa juzi switirhisiwa hi xikongomelo xa vutshunguri - swikombiso swikatsa juzi ya Aloe ferox na juzi ya kaffir lime.

Juzi yinga basisiwa leswaku kuta humesiwa swin’wani leswinga gayekiki kutani yi vonikela, yivangama, kambe vanhu votala lava landzelerisaka swa rihanyo vatsakela letinga dziva na swakudya swa ntumbuluko. Ti juzi ta ndhuma iya apula, madiriva na yati berry kufana na cranberry.

Juzi yinga cheriwa carbon leswaku kuta engeteleleka fizz kumbe ku tirhisiwa tani hi swo endla ti sauces, cocktails, marinades xikan’we na swinwiwa swa mihandzu ku tlakusa antswo na acidity (e.g. lime and lemon juice).

Ti juzi leti kameke hiku titimetiwa tikahle swinene eka swa rihanyo. Hinkarhi wakona, juzi yihumesiwa hiku tirhisa hydraulic press. Loko swahatetano, loko ku tirhisiwa centrifugal press, swotsema switsema kutani swi hlanganisela switirhisiwa leswi, leswi endlaka leswaku kuva naku tlakuka ka mahiselo xikan’we naku endla leswaku muhandzu wuva na oxygen yotala. Oxygen yi endla leswaku kuva na oxidation laha B-vitamins na vitamin C tinyenyelaka swinene. Ti juzi leti kamiweke laha ku titimelaka tiva na muhandzu wotala swinene kumbe ti vitamin ta matsavu na ti minerali naswona hi xitalo tina swinyanganyisi leswi engeteleriweke swoka swingari swa ntumbuluko kumbe swa nhlayiso leswi tirhisiweke eka mabodlela kumbe ti juzi leti pakiweke.

Tinxaka ta ti Juzi

Ahi mihandzu hinkwayo leyi ringaneleke ku endla juzi naswona yin’wana yinga endla leswaku kuva mukapu wo tiya loko ku endliwa juzi. Mukapu wa mihandzu kufana na pyere, banana, apricots nati mango swilava ku katsiwa na mati kumbe ti juzi tin’wana leswaku tita kota kuva tinweka. Mukapu lowu wotiyela wa mihandzu leyi wutala ku tirhisiwa eka ti smoothies, cocktails, ice cream naswin’wana switirhisiwa.

Ti juzi tin’wana ti lulamele kutirhisiwa eka minkatsakanyo hikwalaho ka nantswo, xivumbeko kumbe kudzunga - beetroot, carrot na Aloe ferox hi tin’wana leti taka emi ehleketweni. 

Ti juzi tin’wana tikatsiwa leswaku tita tisa nuhelo,acidity, muhlovo, nantswo xikan’we nale ka  switirhisiwa leswi humelerisiweke. Loko ku ku katsiwa ti juzi tin’wana swingava na ndlela yin’wana ya nhlayiso; rhubarb juice (10 - 20%) swinga hunguta kuva buraweni ka juzi ya apula.

Translated by Ike Ngobeni