Kgang ya Nkoko ka ga go Latlhegelwa ke Batho Ba A Ba Ratang

Nkoko Alicia Mdaka o arogana ka ga maitemogêlô a a matlhotlhapelo, a go itebaganya le go tlhokafala ga monna wa gagwe yo o rategang le go latlhegelwa ke barwa ba le babedi ka ntlha ya tiriso-dikgoka.

Go Tlhokafala ga Zolile Mdaka

©Eric Miller

Ka di 13 Moranang 1976, botshelo jwa me bo fetogile go ya goile. Fa morwa wa me Anthony a ke dingwaga di le tharo, mme Lennox a le fela go feta ngwaga, monna wa me Zolile o ne a tlhokafala. Setlankana sa gagwe sa loso se kwadilwe gore o tlhokafetse ka ntlha ya chronic renal failure.

Ke ne ke le kwa Tsolo kwa Kapa Botlhaba ka nako eo. Ke ne ke tlile go nna kwa teng dikgwedikgwedi, mme se e ne e le pele ga megala ya letheka, ka jalo tsela e le nosi fela ya go buisana e ne e le ka makwalo. Zolile o ne a dira jaaka motshedi wa mafura a dijanaga kwa Durban Road kwa Bellville. Dibeke di le mmalwa morago ga gore ke goroge kwa Tsolo, morwarragwe o ne a nthomela lekwalo are ke tshwanetse go boela kwa Cape Town ka gonne Zolile o a lwala.

E ne e le ka tsatsi le ke neng ke bowa ka lona, fa Zolile a tlhokafala. Fa ke fitlha kwa bookelong, mme wa me o ne a ntetetse go ka mpolelela. E ne e le ura ya bosupa mo bosigong, ke gopola sentle. O ne a le fao, le bommangwane botlhe ba bangwe, a emetse go mpolelela gore monna wa me o tlhokafetse. Oh, seo sene se nkutlwisa botlhoko jang.

Go Latlhegelwa ke Barwa ka Ntlha ya Tiriso-Dikgoka

©Eric Miller

Kwa tshimologong ya 1978, ke ne ke na le mokapelo, Julius, mme re ne re na le morwa, Nathaniel, mme morago ga fao morwa wa bobedi, Samuel. Ba ne ba tlhagelela e le basimane ba ba siameng, fa ba gola. Nathaniel e ne ya nna plumber mme a simolola go aga ntlo ya me. Tsatsi lengwe, Nathaniel o ne a le kwa ntlong ya tsala ya gagwe, a nwa a ja monate.

Fa Anthony a ne a ya go golagana le ênê, Nathaniel o ne a rekela morwarraagwe nnô. Ditsala tsa gagwe di ne di tagilwe mme tsa mo latofaletsa gore o a ba ikgatholosa, mme mongwe wa bona o ne a mo tlhaba ka thipa. O ne a tlhokafala. O ne a le dingwaga di le 24.

Ditlamorago Tsa Loso

©Eric Miller

Nathaniel o ne atle a dire tsotlhe tse a di kgonang go ka nthusa. Morago ga go tlhokafala, dilo di ne di sa kgone go diragala. Ka jalo ntlo ya me e santse e sena sinki kgotsa dithepe, kgotsa tsamaiso efe ya metsi, mo phaposing ya boapeelo. Go tlhatswa dijana le diaparo tsa rona, re tshwanetse go ya kwa thepeng e e kwa ntle ga monyako wa kwa pele.

Ke na le bata e kgolo ya mmala wa loapi – e ke e reketsweng ke morwadiaka Phyllis – fela ga ise nke ke nne le madi a go e lokela, ka jalo e dutse fela kwa phaposing ya go tlhapela, jaaka tlou e kgolo ya mmala wa loapi, e tletse lefelo.

Madimabe a Betsa Gape

©Eric Miller

Pelo ya me e ne e le botlhoko thata fa Nathaniel a tlhokafala. Morago ga loso lwa ga Nathaniel, Samuel e ne ele ênê fela yo o setseng a dira. O ne a na le tiro mo kontrakeng ya go aga. 'Ma, halofo ya lôfô ya senkgwe e botoka mo go se nneng le senkgwe ka gope', o ne atle a mpolelele.

'Gopola, ke dira ka ntlha ya gore ke batla go go thusa.'. Fa a utlwa gore phitlho ya ga Nathaniel e tlile go ja R2900, Samuel o ntliseditse R3000 mme a nthaare: 'Lelela loso lwa ga morwarre, ma. Ga ke batle gore o lelele tlhwatlhwa ya phitlho ya gagwe.' O ne a sa itse gore o tlile go latela. Mme Samuel, gofejane wa me, le ênê o ne a tlhabiwa go fitlha a tlhokafala fa ane a le dingwaga di le 22. Eya, bobedi jwa barwa ba me ba tlhabilwe go fitlha ba tlhokafala.

Go diragalela makau a le mantsi mo metsesetoropong ya rona. Go diragala fa ba nwa le go tswela ntle bosigo; nako dingwe ba lwela basetsana. Bontsi jwa bona bo na le dithipa, ka jalo ga ntwa e runya go nna le tiriso-dikgoka. Mme malatsi anô ba tshola ditlhobolo.