Patata eDijo di Mmala wa Lamunu
Twantshota Tlhokeho ya Vitamin A
Tlhokeho ya vitamin A ke bothata ba setjhaba ba bophelo Afrika Borwa. Diphuphutso tse entsweng haufinyana di bontsha ha 43.6% ya bana ba dilemo 1-5 le 27% ya basadi baneng ba lemo di tlase ba sotlwang kw VAD.
Vitamin A e bohlokwa bakeng sa pono e nepahetseng le bakeng sa masole a mmele. Tlhokeho ya vitamin A ke ditla morao phepo e mpe. Ho nka Tlhokeho ya vitamin A ke ditla morao phepo e mpe.
Ho nka vitamin pele, meroho e ruileng jwalo ka patata e vitamin pele, meroho e ruileng jwalo ka patata e dijo di mmala wa lamunu, ke leqheka ho ntshetsa pele Agricultural Research Council (ARC) ho fokotsa tlhokeho. Patata e dijo di mmala wa lamunu e bohlokwa bakeng sa phepo sekolong.
Patata e Mmala wa Lamunu - Kwetla Tshimo Holang Pele
Patata ke kwetalae bohlokwa ya mohlodi matla, ha ena le boleng ba matla a vitamin C le ho fana ka B vitamin le minerale e kang magnesiamo, zinc le iron dijong tsa batho. E fana ka palo e hodimo ya provitamin A ka tsela ya beta-carotene. Boholo ba beta–carotene e kentswe ha e bediswa leditla morao tse lebeletsweng tsa patata e mmala wa lamunu phahamisa maemo a vitamin A e netefaditsweng ke South African Medical Research Council. Tshimo ena e sebedisitswe ka tekanyetso e kgolo ya provitamin A ho kenella Mozambigue le Uganda ka Katleho e kgolo.
ARC e hodile mofuteng wa dijo tse mmala wa lamunu ka tatso e monate, kgefutso e kgolo le motswako o omeletseng di nale bongata bo boholo ba beta-carotene mofuta wa BOPHELO o nale 7700g/1009 ya metso e bedisitsweng ka ho lekana. Karolo e bedisitsweng ya 100g e mmala wa lamunu e fana dijo bakeng sa dihlopha tsohle tsa dilemo.
Teko ya Tlhahiso
Serapa sena se tshaba lehlwa, sena se ama sehla sa ho lema:
SebakaE bobebe lehlweng
Lehlwa le lengata
Ha ena lehlwa
Mariha le pula
Kgwedi yah o JalaMahareng a Lwetse le Tshitwe
Mahareng a Mphalane ho isa qalong ya Tshitwe
Phato ho isa Tlhakubele
Pudungwane ho isa Tshitwe
Balemi ba ka sebedisa temo e thekeselang ho otlolla phumaneho nakong ya selemo ka ho lema kgwedi e nngwe le e nngwe ho tlowa Mphalane ho isa Pherekgong bakeng sa ho kotula ho tlowa Hlakola ho fihla Phato selemong se latelang. Patata e fumanwa ka faola disentimitara tse 20-30 ka bolele, e lenngwe ka dinoute tse 3-4 ka tlasa mobu. Sebaka dipakeng mela e kaba 0,75-1m ka mela e arohaneng ka disentimitara tse 25-30.
Ho lema ka ho etsa dithabana e eleditswe mme e tla phahamisa mmaraka ka tshenyeho ya patata nakong yah o kotula. Kotulo e etswa ka mora kgwedi tse 4 le halofo ho isa dikgweding tse 5 (dibakeng tse tjhesang) ka mora ho jala. Dihlahiswa tse fapaneng di ka hlahiswa jwalo ka dichips, lero, makwenya.
Phumaneho ya Disebediswa tsa ho Lema
Ho faolwa ho tlatswatswa Sweet Patato Vine Grower Association e holang ka mekotleng kapa ka dihlopha. ARC e fana ka difate tse holang ka ho kgaolwa ha mehlodi ya dikokwanahloko tse entsweng diteko, le ho etsa bonnete bah ore taolo ya boloko ba tlhokomelo bakeng dikokwanahloko le disinyi e le ho tlatsatlsa boleng bo phahameng, ho faola ho phetseng hantle bakeng sa tlhahiso e phetseng hantle.
Kgodiso ya difate e e ya hlokeha ho ikamahanya le tlhahiso ya maemo. Boloko ba tlhokomelo bo lekolwa le ho dumellwa ke basemmuso ba ARC pele e kgaola ho ka tlatswatlatswa. Palo e kgolo yah o faolwa ha balemi ba ARC ba batjha ba fumanwa ka Phato ho isa Mmesa.
Translated by
Bongani Matabane