Ho Faola

Tlhaloso ya ho Faolwa ha Morara

©Louise Brodie
Sefate sa morara ke semathi-semela sa mofuta wa tlhaho, oo, haeba o sa kgaolwa, o tla jara morara empa dihlopha tse nyane haholo. Ka ho fa sefate sa morara ka tsela e nepahetseng, se fumana sebopeho se labalabelang le ho laola boleng hammoho le boholo ba kotulo le botumo. Ho faola ho ka sebediswa ho sebedisa matla. Nakong ya ho faola dimela, karolo ya thunya e seng e ena le morara e tloswa, hammoho le letlobo le sa batleheng sefateng sa morara kaha dihlopha di thehwa feela thunong ya selemo le selemo ka lehong la dilemo tse pedi. Ho faola ho etswa mariha.
Morero o ka sehloohong oa ho faola ke ho fumana le ho boloka sefate sa morara sa morara sa morara ka nako e telele kamoo ho ka khonehang. Ka tsela ena, tsamaiso ya dithupa tse tshetleheditseng difate tsa morara e sebediswa hantle. Ya bobedi, ho faola ho nepahetseng ho netefatsa hore semela se setle sa boleng se fanwa.
Sebopeho se setle sa sefate sa morara se bohlokwa hobane se nolofalletsa ho sebediswa le tshebediso e nepahetseng ya tsamaiso ya dithupa tse tshetleheditseng difate tsa morara, ka hona ho sebeliswa ha letsatsi le moya hantle. Dihlopha tsa morara di boetse di abuwa ka tsela e tshwanang. Ho phaella moo, ho eketseha ha motswako wa thunthung e fumanwa hape ho netefatsa hore ho na le tekanyo e ntle pakeng tsa metso le ho thunya haholo.
Mokgwa wa ho faola dimela le bolelele ba mojari ho tloha serapeng sa morara ho ya serapeng sa morara, kapa se ka nna sa boela sa fapana ho ya ho lema le ho lenngwa ho itshetlehile ka sebaka seo le morara o lokelang ho se sebedisa.

Mekgwa ya ho Faola ha Difate tsa Morara

Ho faola ho susumetseng: mofuta o mong wa ho faola dipeo kapa bajari ho fokotswa ho e le nngwe kapa tse pedi. Mokgwa ona o sebediswa haholo ka morara wa veine. Thunya ena e kgutshwanyane e nang le dinthuthung tse pedi le tsona di bitswa susumetso. Seqhetso se etswa ka hodima nthunthung ya budal, e seng e phahame ya bobedi.
Ho faola difate ka nako e telele: mokgwa wa ho faola difate tsa morara tse rekiswang ho boloka batsamaisi ba nako e telele. Hangata e sebediswa ho morara wa tafoleng kapa moo ho hlahiswang tlhahiso e phahameng ya temo e itseng. E ka boela ya sebedisoa ho sebedisa matla a serapa sa morara ka ho ba le di unit tse ngata tse nang le dimela ka morara.
Ho faola ha Guyot: ke ho faola sefate sa morara sekontiri se le seng kapa tse pedi tse nang le dikgahla tse robedi mme e mong le e mong o na le sekgahla tlase bakeng sa ho tsosolosa selemong se latelang. Guyot dimela di sebediswa ka tlwaelo dinaheng tsa Europe tse boima ka ho fetisisa dijalo tse nonneng tse kang Cabernet, Pinot Noir le Sauvignon Blanc. Ho haellwa ke ditsebi tse nang le bokgoni.
Ho faola difate ka nako e telele: mokgwa wa ho faola bajaki ba setseng ka di - 12 - 15. E sebediswa haholo ho Sultana tse fapa-fapaneng. Monyetla wa ho faola ena ke hore o netefatsa hore kotulo e ntle dihlahiswa tse ngata tsa morara wa tafoleng. Bothata bo boholo ke hore ho na le mosebetsi o mongata wa matsoho o hlokehang.
Ho faola ka mochine: e etsowa ke mechine mme mokgwa o sebediswang ka ho fetisisa ke mahlakoreng a lekaneng le a mahlakoreng. Hape ho na le mefuta e meng ya mechini e kang disebediswa tse phahameng tsa kgatello tse ka potlakisang tshebetso e kgolo.
Ho faola ha hlathe: e na le melao-motheo e tshwanang le e hlasimollang kapa ya faola nako e telele, empa dikgae di kgaola ka boomo ka ntle ho nthunthung. Ho bohlokwa ho boloka setsi sa morara se bulehile mme e le taelo bolo ya maoto e lokela ho kgona ho e kena ho yona.

Mekgahlelo ya Faola

©Louise Brodie
Lekgwakgwa, eo hape e tsejwang e le pele ho faola, ke ha karolo e ka hodimo ya moba e kgaola ebe e ntshwa ka hara mehala. Lekgwakgwa le etswa ha bonyane karolo ya 50 lekgolong ya makgasi a wetse mme likaneana li na le lignified (hoba teng ha lisebelisoa tse kang makhapetla ka likhase). Pele ho faola ho tsamaisa mokhoa oa ho phunya hamorao mme o ka etsoa ka mokhoa o sebetsang kapa ka basebetsi ba sa rutehang. Ha o sebedisa mokgwa o telele oa ho faola, ho hlatsoa ha hoa hlokahala.
Ho faola ya pele kapa e hlwekileng ke ha letlobo tsohle tse sa sebelisoang e le batsamaisi di tlosoa. Ho faola pele ho etsoa ha bonyane mahlaseli a 50% a oele mme likaneana di na le lignised.
Ho fa dimela tse kgutshwanyane kapa ho qeta ho qetela ke karolo ea ho qetela ea ho phunya ha letlobo le fokotseha ho ea ka palo e nepahetseng ea dikgahla.

Nako ya ho Faola

©Louise Brodie
Nako ea ho faola ke ea bohlokwa. Ka tloaelo, ho faola limela ho qala ha makhasi a lifate tsa morara a oele; hangata ho tloha ka Phuptjane. Tlhompho ke hore ho qeta limela pele ho nako ho khothalletsa ho hola, ha nako e telele ea ho faola e ntse e eketsa ho ba le matla mme kahoo e eketsa tlhahiso. Ho phatloha ha thunthung ho ka lieha ho qeta libeke tse peli ho isa ho tse tharo le ho khaola ka nako e telele ho ka sebelisoa dibakeng tseo serame se senyang hangata se hlahang. Ho khaola ha nako e kgutshwanyane ka Phato ho ka etsa hore ho phatlohehe ha thunthung.
Meroho e matla e ka khaoloa haholo, hang ka mora kotulo, ha makhasi a ntse a ntse a hōla. Sena se finyelitsoe ho fokotsa dichelete le ho fokotsa kgolo nakong e tlang. Ho na le limela tse ling tse kang Hanepoot, ke mokgwa o loketseng oa ho fa limela tse hlwekileng le tse kgutshwanyane ka nako e le nngwe.

Ho Sebetsana le Dikgaolwa

©Louise Brodie
Tshobotsi ena ke ea bohlokoa ho baetsi ba bang, mme di faola li bolelloa esale pele hore na li tlohe dikgaola:
Diarotsoe bohareng ba mola, moo hamorao di kenngoang likaroloana tse nyenyane ka sehlahla sa sehlahla se lekanang le limela.
Kgaola dikotoana tse nyenyane mme o fafatsoe ka berm. Berm ke moqomo oa fatshe ka ho toba ka tlasa sefate sa morara.
Ho fokotseha molaleng o mong le o mong oa bobeli - hangata moedi oo ho seng dijalo tse koahetsoeng tse jetsweng - hore o tla khaoloa hamorao ke sehlahla sa sehlahla se nang le dikgaka.

Maqeba a Bakwang ke ho Faola

©Louise Brodie
Maqeba ao ho oona dihlahiswa di kgaotswang di tshwarwa ka mora hore di phunyeletse fi fungus. Ho sebetsana le ho laola li-fungus nakong ea ho faola limela ho fapana haholo le polasing ho ea polasing, empa ke habohlokoa hore u se ke ua koahela matsatsi a lipula. Mehlala ea tshebetso ea di fungus:
Etsa likhase qetellong ea mola o mong le o mong.
Senya tharollo ea fungicide ka kotloloho ka mora hore u phunyeletse maqeba.
Sebetsa le leqeba sealant ka faolang maqeba kholoanyane ho feta e khong 50 lisenteka.
Spray Trichoderma - tsela e ntle haholo ea ho sireletsa maqeba a faola ka ho toba ka mora ho fa dimela.

Tlhokomelo ya Dikgahla tsa ho Faola

©Gys FELCO
Ho itokisetsa nako ea selemo le ho atolosa nako ea bophelo ea ho lahla lihlahisoa kamehla etsa lintlha tse latelang:
Hlatsoa makhapetla a sekhahla ka mora hore ka mong le e mong o sebelisoe ka pad ea face ea khothone e entsoeng joala kapa hydrogen peroxide. Etsa ho tebileng ho hloekisa hanngoe ka nako ea selemo ka ho fokotsa linomoro tse tshwereng likarolo le ho hloekisa karolo e nngwe le e nngwe ka bomong.
Nako ea selemo e tlameha ho ba le botsitso bo botle mme e lokela ho bolokoa e hloekile ebile e le bonolo ka oli.
Etsa bonnete ba hore sesebelisoa ha se senyehe le hore se lokisoe hantle.
Dikere tse pedi tse behiloeng ka phoso li tla etsa hore u kgathetse mme u senye thepa.
Phunya makhasi. Horalisa ka mahlakoreng a nepahetseng ho eketsa tlhahiso le ho etsa hore ho fokotsehe. Mahare a lokela ho hlakolwa hangata ha a faola.

Translated by Bongani Matabane