Empa, hase bohle ba babe. Ho ya ka Endangered Wildlife Trust, makgwaba a phethahatsa karolo ya bohlokwa ya tikoloho e le diphoofolo tse hlahisang diphoofolo, ka ho sebediswa ha ditopo tsa diphoofolo ho thusa ho thibela ho ata ha malwetse. A boetse a thusa ho boloka ditweba le batho ba ratang a le tlasa taolo mme dihlahiswa tsa oona di atisa ho sebediswa ke metintinyane kapa dihlahiswa tse ding, tse kang Seotsanyana le Diphakwe.
Mohakajane le Moqukubi
Mohakajane (Corvus albus) le moqukubi (Corvus albicollis) ke tsona tse ka sehloohong tse bakang kgatello mapolasing. Mohakajane a hodileng a ba matsho hohle, ntle le molala o mosweu le seaparo se ka hodimo se ka hodimo ho dihlopha tsa matswele a tsona, mahlakoreng a mmele le di axillaries.Mohakajane a hodileng a ka ba bolelele ba 45 cm, mme bophahamo ba mapheo a tsona bo fapana ho ya ka sethaleng sa mehla le dilemo tsa nonyana. A ka fumanwa ho pholletsa le Afrika Borwa, empa hangata a dula haufi le dibaka tse dithaba, dithota, dibaka tsa ditoropong, marulelo a ditshila, matswapo a ditsela le diterene.
Moqukubi e na le mmala o motsho o bosweu o nang le molala o mosweu ka morao. Molomo wa yona o moholo wa ho pota-potilwe o motsho o na le ntlha e tshweu. Tse hodileng di bolelele ba 50 cm ho isa ho 54 cm, di na le mapheo a 48 ho isa ho 43 cm. Di fumanwa ho pholletsa le Afrika Borwa, haholo-holo dibakeng tse dithaba, dikoropong le majweng, athe ho fumana dijo ho ka etsahala naheng e nngwe e bulehileng.
Bobedi ba mefuta ena e nale molakane wa molekane wa bophelo. Dihlaha ke mehaho e mengata e entsweng ka dithupa le metso, e nang le lesela le ka hare la seretse, bolokwe, mohala wa boya kapa jwang. Nako ya ho nyalana e fapana ho ya ka maemo a lehodimo, empa hangata ho tloha ka Phupu ho ya ho Pudungwana bakeng sa moqukubi le ho tloha ka Phupu ho ya ho Pherekgong bakeng sa mohakajane. Basadi ba behela mahe a mane ho isa ho a 5 ka nako.
Mokgwa wa ho Bolaya le ho Fepa
Mohakajane le moqukubi a baka tshenyo e ntle haholo. Melongwana ya tsona ha e bohale bo lekaneng ba ho phunya nama, kahoo di atisa ho ntsha mahlo a dinku kapa dinku tse dikgutsana, di siya difofu tsa tsona di foufetse. Di baka tahlehelo e ngata ya diphoofolo, haholo-holo nakong ya komello.Setopo se bulehileng mahlong, molomong, mokgubung kapa ditonong, hangata ke pontsho e tiileng ya hore lelapa le leng la makgwaba le nnile la ja ho lona.
Tsamaiso
Tshebediso ya chefo ha e molaong, kaha hangata e dumellana le timetso ya liphoofolo tse sa tsejweng, ho kenyelletswa tse jang nama tse sa tlwaelehang le tse tshosang.
Tlhokomelo ya boitshwaro, pele e akarelletsa ho fokotseha ha mehlodi ya dijo. Sena se bolela tshenyo e ntle ya ditshila le ho tloswa, haholo-holo mahaeng a sa tlwaelehang, marulelo le dilakgeng. Ditanka tsa dithola di lokela ho sireletswa, ba fepa dinonyana ba lokela ho tloswa mmedlijana tsa dijo tsa diphoofolo di lokela ho kenngwa ka hare. E fana ka maikutlo a ho laola tsela e ntle ya ditorofei, kaha dinonyana tsena di kentse letsoho ho qhalakantsweng ha ditorofei tsa Nama Karoo.
Taba ya bobedi, e kenyeletsa tshireletso e molemo ya diphoofolo tse futsanehileng. Dinku tse nang le bokhachane di lokela ho iswa dikampong tse nyenyane, moo ho leng bonolo hore modisa a di hlokomele, dibeke tse mmalwa pele ho hlahiso ya konyana le ho dula moo ka dibeke tse mmalwa ka mora hore a dule a le dikonyana, ho fihlela bona le dikonyana tsa bona ba sa kgone ho itshireletsa.
Sehlaha le mahe di ka senyeha, empa ho ka etsahala hore di behe mahe a mangata. Ka hona, e etsa hore e be e utlwahalang haholo ho senya mahe a emmodisitsweng le ho kgutlisetsa mahe sehlaheng.
Bakeng sa tlhahisoleseding e eketsehileng ikopanye le Predation Management Forum Secretariat.Translated by Bongani Matabane