Se šomišwa ka lebaka la dithoto tše dintšhi tša kalafo artemisia e thuša ka kalafong ya malaria, ka go opša ke hlogo, go dibokwana tša malana le go oketša kganyogo ya dijo. Go ruthetša matlakala le go gogela megodi go thuša ka go hlwekiša tselana ya go hema, go realo e le go alaf go tonya go tlwaelegilego, go gohlola, mogolo o bohloko, mpshikela le asma.
Medu, dithito le matlakala di šomišwa bjalo ka go tsenya sehlare tšhikeng, dipeiting, folouru le mešunkwane ye mengwe ye mentšhi go thuša ka kimollo ya go ruruga le bohloko, dihlatšwa mmele le ditlolo. Gape e a kgogwa (go nolofatša sehuba le go nolofatša mogolo o bohloko), e a folwa goba go nwewa bjalo ka teye (ya go baba kudu). E tšewa bjalo ka teye, mošunkwane o alafa kholiki, go bipela e raka dibokwana.
Ye nngwe ya mekgwa ya ditirišo ke go lokela matlakala a mafsha ka dinkong go thibolla go thibana ga ditselana tša dinko le go emiša go tšwa madi ka nkong. Gape e šomišwa gape ka dikousung maotong a go fufulelwa le go šomišwa go tsentšhwa ka boranting. Gape e šomišwa bjalo ka kgašetšo ya tlhago ya thibela dikhunkhwane le mmoto.
Matlakala a go borutho a dirišwa bjalo ka folouru le mešunkwane ye mengwe ye mentšhi go thuša ka kimollo yago ruruga le bohloko le kimollo ya go swana le bolwetši bja marapo ka go tsenya semeetsana se se dirišwago bjalo ka setlolo gomme e ka alafa ditšhika tša go ruruga ka morago.
Dinyakišišo go tiiša goba tiišetša tšhomišo ya setšo di a tšwelela le tšhomišo ya wona ya malwetši a sebjalebjale a go swana le bolwetši bja swikiri, malwetši a pelo, kankere, malwetši a go hema di sa nyakišišwa. Protšeke ye nngwe ya dinyakišišo e be e lebeletše tšhomišo ya Artemisia go thibela coccidiosis ka dikgogong tša go gadikwa. Go na le dithibela tirišo tše di nne tše filwego A. afra – dithibela tirišo tše pedi di ka bolwetšing bja swikiri, ye tee ka kankereng gomme ye tee ka bolwetšing bja swikiri le bolwetši bja pelo.
Ka Aforika Borwa matlakala le dithito tša di tala di bunwa ka lebaka la dioli tše bohlokwa.
Puno tše pedi di a dirwa- ka selemogare mafelelong gape le ka mafelelong a selemo/mathomong a lehlabula. Oli ye bohlokwa ya go tswaifollwa go tšwa dihlogong tša matšoba di na le poelo ya oli gammogo le boleng bja godimo kudu. Puno e swanetše go dirwa go tšwa mathomong go ya bogareng bja nako ya go thunya ge boleng bja oli bo le bja maleba. Tswaifollo ya mušimeetse e dira poelo ya mmala wa ditlhoka, bomešunkwane, oli ya bohlokwa ya go ba khemfa ga nnyane.
Oli ya Artemisia e šomišwa ka mušimeetseng go nolofatša pitlagano ya dinko goba e ka okeletšwa pafong ka lebaka la bohloko bja go ya kgweding le ka morago ga go belega. Oli e na le thujone ya maemo a godimo gomme e swanetše go šomišwa ka tlhokomelo ka nako ya boimana le dihwahwa. O ke mosunkwane o sa swanelago go tšewa lebaka la matšatši a go feta a 7 go ya go a 10, ka ge o ka hlola go rengwa ke hlogo le go tšokotšega. (Thujone e gona ka bontšhing bja mehuta ya Artemisia le A. absinthium e aba bontšhi bja thujone ka bjaleng bjo bo maatla Absinthe, e na le botumo bja go ba le sephetho sa go fetoša monagano.)
Gabjale, ga go na mehuta ya dibjalo ye e ngwadišitšwego ya A. afra ka Aforika Borwa. Mehuta ye mengwe ya diphedi tšeo di bjalwago ka Aforika Borwa ke Artemisia absinthium (kota ya sebokwana) Artemisia dracunculus (ke sebjalo sa lelapa la daisy sa go phela sebaka se se telele) Artemisia vulgaris, (gape a tsebjago bjalo ka mugwort, ke mosunkwane ošoro, sebjalo sa Mokgethwa John, bulwand, motsoko wa mothali le gemere e tala) le Artemisia annua (kota ya sebokwana ya machaena goba kota ya sebokwana ya sukiri). Artemisia vulgaris ke ye e dirilwego ya moagi ka Kapa Bohlabela.
Artemisia ke ye e tlwaelegilego ka Aforika Borwa gomme e na le phatlalatšo ya naga ka bophara.
Lešokošokwane la go kgahliša ke sebjalo sa botumo ka serapaneng gomme ke ya go kgotlelele e bile e gola ga bonolo. E bonwa ka boya bja mafofa bjo bo sehla le monkgo wa sukiri wa go kgomarela ge e kgomilwe goba e ripilwe. E gola ka go tsena dihlopheng tša mehlare se se koto go tšwa dimetareng tše 0.5 go ya go tše 2 ka bogodimo. Phatlalatšo e dirwa ka dikalana, karolo ya peu ye e bjetšwego ka seruthwana goba selemo. Artemisia e rata mabu a a gamotšwego ga botse, letšatši la go tlala le pomo ye e boima.
Ka lebaka la ditšweletši tše botse tša thibela dikhunkhwane Artemisia ke sebjalo sa molekane sa go ba le mohola go fokotša kgatelelo dibjalong. (Bala bontšhi ka ga molekane wa pšalo.)
Ka lešokeng Artemisia e hwetšwa ka maphagamong a go fihla go dimetara tše 2 500 kgauswi le meela le ka mathokong a sethokgweng. Ga bjale (2012) e bjalwa ka kelo ye e nnyane ka diprofenseng tša Dinagagare tša Kwazulu Natala, Mpumalanga (Nelspruit), Gauteng (Pretoria), Kapa Bohlabela le Limpopo.