Diphoofolo tša Lešoka tša ka Ritchtersveld

Diamoši tša ka Richtersveld

©Jacques Marais

Go ya ka dipeelano tša diamoši tša dibatana, Richtersveld e na le diphiri tša mmala o motsothwa, diphiri tša melete, caracal le nkwe (le ge e le gore tše ke tša sewelo kudu). Gape o hwetša diphokobje tša mekokotlo ye meso, phokobje ya ka Kapa, phokobje ya ditsebe tša mankgane, katse ya lešoka ya Aforika, dikatse tša poulo tša methalo (gape e bitšwago zorilla). Diamoši tše dingwe di akaretša meswe (diphoofolo tše nnyane tša maoto a mane tša go dula ka meleteng), diamoši tša dikatse tša mabala a ma nnyane le mehuta ye mmalwa ya diphedi tša mongeese (goba ke gore dimongoos?). Diamoši di emetšwe ke ditšhwene tša cachma le ditšhwene tša vervet (tšeo di hwetšwago kudu go bapa le mabopo a Noka ya Mmala wa Namune.
Bomankgagane, dishrew, magotlo, magotlwana, mebutla le diamoši tša magotlwana, di tlwaeleegile ka mo go kwagalago ka Richtersveld. Tše di akaretša legotlo la mothalo la naga, legotlo la lešoka la Karoo, legotlo la molodi la Brant (!), shrew ya tlou ya ditsebe tše nkgokolo, legotlo la methalo, legotlo le le nnyane kudu la mosela o motelele, legotlo la leswika la Namaqua, magotlo ya mehlare, mmutlwa wa Kapa,mmutlwa o khubedu wa leswika, dihlora tša ka fase ga madu, legotlo la serunya sa meboto ya mohlaba sa Namaqua, legotlo la serunya la le le tlwaelegilego, pela ya maswika (hyrax), pela ya legotlo (yeo e sa amanago le pela) le dinoko. Magotlo a akaretša legotlo la mosela o mo kopana la Namaqua le legotlo la maoto a maboya. Gape go na le palo ya godimo ya mankgagane.

Digagabi

©Jacques Marais

Go ya ka tša digagabi (ya dikgapetla) le diphoofolo tša go phela ka meetseng le ke ntle (tša go ba maminana), ditsebi tša digagabi le diphoofolo tša go phela ka meetseng le ka ntle di tla thabišwa ke mehutahuta ya diphedi tša go sepela fase mabung ka mala ka menyoke le digagabi go kgabagantšha Richtersveld.
Tše di akaretša khudu ye nnyane go di feta ka moka lefaseng, Namaqua goba khudu ye nnyane ya setlogo ka borwa bja Aforika ya go khupetšwa ke dipatso tše ntšhi (tše digolo di bogolo bja dimelemaetara tše 100 ka botelele). Gape o hwetša khudu ya go kobega (goba tšeomethri) le khudu ya tente ya Namaqua. Mekgaritswane e akaretša Mohlokemedi o mogolo wa Nile (goba mokgaritshwane wa ka meetseng), mokgaritshwane wa dikgapetla tše makgwakgwa wa Karoo, mokgaritshwane wa dikgapetla tše makgwakgwa wa armadillo, mokgaritshwane wa leganata wa Smith le mokgaritshwane o sephara wa Kapa.
Go ya ka tša maobu le dipharelankong, o hwetša leobu la Namaqua le le sa tlwaelegago (tšeo di sepelago mo lefaseng la lekgwara, sebakeng sa go dula mehlareng),sepharelankong sa kotobokalepu sa Namib, sepheralankong se se koto sa fase seo, sepharelankong sa leganata sa Smith, sepharelankong sa meboto ya mohlaba sa Austin,sepharelankong sa monwana wa letlakala se se utollotšwego ga bjale, gammogo le dinake tše pedi. Ka bogolo bja lona, lefelo le, le emetše ye nngwe lefelo la diphoofolo la dipharelankong la go nona kudu mo lefaseng.
Dinoga gantšhi di ba ka sewelo kudu, eupša tšeo di lego gona ke tša go ba maatla kudu. Tše di akaretša peetla ya go tshwa le mehutahuta ya mabolobolo a leganata (lebolobolo, lebolobolo la dinaka, lebolobolo la leganata la thaba le lebolobolo le kopana la Namaqua).

Digwaga le Dinonyana

Ga go na mehuta ye mentšhi diphoofolo tša ka meetseng le ka ntle a Richtersveld, bjalo ka ge diphoofolo tše ka tlwaelo di nyaka meetse. Le ge go le bjalo, go na le mehuta ya diphedi tše 8 ya digwagwa, tšeo tše di ntšhi di tsebjago go ipoloka ka bobona ka tlase ga mabu gomme tša tšwelela fela morago ga dipula tše botse. Tše di akaretša segwagwa sa ka Karoo, segwagwa sa pula se kotsing sa Namaqua le segwagwa se se sa tšwago go utollwa sa Parateising. Go tšwelela ka pele ga digwagwa morago ga pula ye kgolo ye e nelego ka tikologong ye e tsošitšego setumo kudu sa selegae sa gore digwagwa ka nnete di tlišišitšwe ka seleteng ke maru ao a tlago go tšwa ka lewatleng.
Godimo ga moo, mehuta ya dinonyana tše di fapafapanego (197) le tšona di laeditšwe ka gare ga Pabalelo ya Lefelo ya Mellwane ya [Ai] Ais/Ritchtersveld. Tše di hwetšwa kudu godimo ga mabopo a Noka ya Mmala wa Namune,go bapa le mabopo a noka a go omalela le ka mafelong a dithaba. Tše di akaretša segotšwane sa Lanner, Leribiši le leso, Ntšhu ya Borwa ye e galogilego ye e opela koša ya go rethetha mantšu a go swana,ntšhu leribiši ya mebala,pekwa ya hlapi ya Aforika, Ntšhu Pekwa ya Kapa, pekwa ya phiri ya mapheko a sephara, segotšhane sa maswika, kgogo ya mebitlwa ya Kapa, podi ya makierie, nonyana ga go ja peo ya sehlala ya Namaqua, nonyana ya go ja peo ya Kapa, khukhu ya Diderick, khukhu ya dikgara tše khubedu, hupu ya Aforika, bulbul ya Kapa, bulbul ya mahlo a khubedu, tractrac ya go boledišana,nonyana ya go boledišana ya dithaba, nonyana ya molomo o motelele ya go dula fase, nonyana ya letšatši ya mathapama, seja dinose sa mosela wa nonyana ya moya, khutu ya hlogwana ye khubedu (eo e kwagalago bjalo ka mokgalabe wa ditšhila), nonyana ya bošego ya go le mollo, moswarahlapi wa kgoši ya mebala ye e fapanego, dinonyana tša go fofa ka pele tša go fapafapana, dinonya tša moya tše mmalwa, le dimpšhe tše di sa tlwaelegago (tšeo bjale e lego karolo ya protšeke ya temo ya tswadišo ye kgolo).

Translated by Lawrence Ndou