Ukukhiqiza I-Canola

© Jean Tresfon

Ama-Canola pods asetjenziselwa ukwenza amafutha we-canola nofana bawahlanganise namanye amafutha adliwako. Amafutha lawa avunyelwe yi-Heart Foundation njengamafutha alungele ukudliwa, ngombana anamaphesente aphezulu we-omega-3 fatty acids eyehlisa i-low density yamazinga we-lipoprotein cholesterol.

Ukudla kwe-canola namafutha wamakhekhe, okumkhiqizo weminye imikhiqizo esebenzisa amafutha asele aphekiwe, kumthombo omuhle wezakhamzimba ezitholwa eenlwaneni iinthoro ze-canola zimumethe i36% ukuya ku46% yamafutha ne20% ukuya ku24% amaphrotheyini namafutha wekhekhe le-canola amumethe i36% yamaphrotheyini. Kwezinye iinarha, i-canola isetjenziselwa ukukhiqiza i-biofuel neemvundisi ezi-organic.

Inzuzo Yokutjhintjhatjhintjha Indawo Yokutjala

©Shem Compion

I-canola sitjalo esihle khulu esivumela ukutjhitjhwatjhitjhwa kwendawo etjalwa kiyo, nabakhiqizi babika ukukhula obuku 10% ukuya 50% kwesivuno sekoroyi. Kubayini? I-canola imumethe ama-biofumigation arhelebha ukuqeda amalwelwe athileko wekoroyi, afana ne-take-all, white ear, root knot nematodes kunye ne-Phytophera. Ivumela abalimi bona basebenzise ama-herbicides wotjani begodu zisuse inarha utjani bekhula obumraro ngaphambi kokutjala ikoroyi godu.

Amazinga Womtjhiso Atlhogekako

©Marinda Louw

I-canola ikhiqizwa endaweni enamazinga womtjhiso apholileko. I-Department of Agriculture, Forestry and Fisheries’ Canola Production Guideline itjengisa i-21 degrees Celsius njengamazinga amahle avumela ukukhula namazinga womtjhiso wehlabathi angu 15 ukuya ku 20 degrees Celsius njengalungele ukulima. Amazinga womtjhiso angaphezulu kuka 30 degress Celsius angaba nobungozi ku-pollination bekehlise ukukhula kwe-pod nembewu kufikela lapho umkhiqizo nekhwalithi yawo ungasakarisi.

Nakukhiqizwa endaweni eyomileko, indawo leyo kufanele ithole izulu elingalingana ne 300 mm hlangana nenyanga kaSihlabantangana noSewula. I-canola ibuthakathaka nayitjalwe endaweni enesomiso ngesikhathi sokutlhurha nalokho nayisesitejini sokuzalisa iinthoro.

Ihlabathi Etlhogekako

©Chris Daly

I-canola ingatjalwa emihlobeni yehlabathi eyahlukahlukeneko, kodwana ikhula kuhle ehlabathini yedaka yesibovu (clay-loam) emunya amanzi kuhle nengarhurhulwa mumoya. Ihlabathi leyo kubhederiseka bona kube yihlabathi etjhingelako, njengombana imirabho ye-canola ingatjhingela phasi kufikela ku 100 cm. Ihlabathi ene-pH efaneleko ngehlangana ne 5.5 ne 7 KCI.

Translated by Busisiwe Skhosana