UDorh Peter Magubane kanye neJele Yokuvalelwa uwedwa

© David Meyer-Gollan

Isandla Esimbi Segandelelo

Ilanga lamhlanakho elabonakala njengelijayelekileko ngoMgwengweni 1969 liletha amatjhuguluko amakhulu epilweni yakasondaba u-Dorh Peter Magubane. Isandla esimbi segadelelo sabetheka kabuhlungu. Begade kungasikokuthoma lapho ahlukunyezwa khona mapholisa, kodwana ngalesi isikhathi arhorhelwa e-Pretoria Central Prison.

Lapho amapholisa amutjhuka ngemibuzo. Bebafuna ukuthi abatjele bonyana uthunywe balweli bomphakathi abalawula ipahlo yombuso ukwenzela bonyana kubekwe iSewula Afrika emkhanyweni omumbi. Bamenza bonyana azithole ajame phezu kweentina ezibogabogako ubusuku obuhlanu kanye namalanga amahlanu, u-Peter wawa elangeni lesihlanu.

Wavalelwa ejele ayedwa ukufikela ngenyanga kaSewula 1969, lapho athweswa khona umlandu ngaphasi koMthetho i-Suppression of Communism Act. Ukusahlelwa ngamacala kuragela phambili. NgoMhlolanja 1970, ngemva kokuhlanjululwa emacaleni, wabotjhwa godu, ekhotho.

Baragela phambili ngokumvalela ejele ayedwa. NgoRhoboyi 1970, wathwesa icala godu, ngaphasi koMthetho we-Terrorism Act, kanaye nongoNtaka 1971, ngaphasi kweSigaba sesiThandathu soMthetho we-Terrorism Act — esivumela ukungapheli kokuvalelwa kwakhe. Wagcina atjhatjhululiwe ngo-1971. U-Peter waqeda amalangana apheleleko ama-586 ejele lokuvalelwa uwedwa.

Libalela, Kodwana Ungakhohlwa

Wakateleleka bonyana alise emsebenzini we-Rand Daily Mail begodu lokha asese ngaphasi kweminyaka emihlanu yokujanyiswa kwangomnyaka ka-1972, waphuma bese wadosa eminye esithandathu emaselele. ‘Ngibhadale intengo ngokuba mthathiinthombe enarheni,’ uyanaba. Kwathi ngemva kokuphela kwesikhathi somyalo wokujanyiswa ngoSewula 1975, wabuyela eendabeni ne-Rand Daily Mail.

‘Akhekho ebegade angangivimba ekukhulumeni iqiniso!’ Wahlathulula ngokuzithemba bonyana wazithola njani iindlela kanye namano wokukghona ukusinda ejele yokukatelelwa. ‘Amandla abuya kuSomnini’ usivulela isifuba, ‘begodu begade ngazi bonyana akukho okungakalungi engikwenzileko!’ into engayenzako kwakukufoda abentwana absebenza emaplasini. ’ Uyakhumbula, ‘Begade nginokuzwa abanye ababotjha bahlaba umkhosi ebusuku, begade bahlunguphazwa.

Nangabe begade ngicabanga bonyana bekungimi ngedwa, begade ngizokuhlanya. Kwangisiza khulu ukwazi bonyana begade ngingasingendwa ebegade asemtlhagweni lowo. Begade kunabanye ebebatlhagiswa ukudlula mina, e-Robben Island, badosa isigwebo sedilika jele.’ Namhlanje uyindoda ezithobileko engathathi isikhathi ukuhleka, begodu kubonakala kuhle bonyana akhenge avumele amagcubu bonyana agcwalise ihliziywakhe. ‘Libalela, kodwanaungakhohlwa . Kufuze uragele phambili ngepilwako.’

Indawo ese-Robben Island

I-Robben Island isekhambeni elifitjhani ekuya egumbini leKapa. Ingehlangothini le-Table Bay Bloubergstrand, Sea Point and Camps Bay,begodu i...more

I-Robben Island: Ijele labanengi

Ubujamo be-island ngeminyaka yabo-1700 ibudisi kobana ungayiqhaza ngombana kungakatlolwa ngayo nokungabi khona kwemakhiwo, kodwana umuntu an...more