Inkolo YamaNdebele

© Dr Peter Magubane

Izwe Elingokomoya Okusebenzayo

Njengamaqembu amasiko amaningi e-Afrika, impilo ye-Ndebele ibonakala ngezwe elingokomoya elikhuthele, elibonisa ithonya elikhulu ngisho nasezinkingeni ezincane kunazo zonke zokuphila kwansuku zonke. Ukugula kanye nenhlanhla, impilo enhle kanye nenhlanhla yonke ibonakala njengomphumela wokungenelela ngokuqondile ezweni lomoya, noma ukusebenzisana kwama-interlocutors ngalelo zwe.

Lezi zinsuku ziyizinyanga ezisebenza kahle, noma abathakathi ababopha okubi ngabo. Okhokho (abezimu), abahlali abakhulu kunazo zonke zezwe lomoya, bobabili banxusa futhi banomhawu, badinga ukubekezwa njalo ngokusebenzisa umhlatshelo. Ukwehluleka ukulandela ukushiwo komthetho kanye nesiko, njengoba kudingwa okhokho, kukholelwa ukuthi yimbangela enkulu yenhlanhla.

Bakholelwa ukuthi ukuvikela abaphilayo ngokumelene nengozi ngokuwalulekwa ngamaphupho, nangokunikeza amandla amalungiselelo okwelapha okwenziwa ngamakhambi nezinye izinto. Ngakho-ke okhokho bayisisekelo lapho ukuphulukiswa kwendabuko kuphelile khona.

Amandla okhokho inkolelo nokukhulekela iye yanikeza iNdiya ngokuqhubeka kwayo kwamasiko, okuye kwabenza bakwazi ukugcina ubunikazi obuhlukile phakathi kwamaqoqo angomakhelwane anamandla nakakhulu, kanye nokuqothulwa kwempi nokuhlaselwa kwabo.

Translated by Nsika Khoza