Zwine wa nga ita Nḓuni ya dzi Nguluvhe

©Glenneis Kriel

In modern facilities, young pigs are on plastic flooring to keep them warm.

Nnḓu i fanela u elena na tshaka dza nguluvhe dzine wa vha u tshi khou ṱoḓa u dzi fuwa. Huna dzinwe tshaka dzine dza vha uri adzo ngo khwiniswa dzine dza sia uri dzi konḓe uri dzi bveledzwe, zwine wa nga fhedza u tshi khou wana nnḓu dzine dza vha uri adzi ḓuri u fhirisa vha ne vhafuwa dzine dza vha uri dzo khwiniswa.
Dzi nga balelwa fhethu hune havha uri ho sokou vhewa ḓirata ine ya vha uri yo leluwa kana hune havha na dzi mbondo na vhudzulo, kana hune havha ho vulea ha tou vha na ṱhanga fhedzi. Dzine dza vha dzo khwiniswa, dzi vha dza vhuḓi fhethu hune havha uri ndi havhuḓi ho tsireledzea, dzi funa nnḓu ine ya vha uri yo valea.

Zwine zwa Fanela u Sedziwa

©Glenneis Kriel

A fenced camp with shelter.

Naho zwi tshi nga konḓa musi wo thoma nga nguluvhe dzo vhalaho, ndi zwavhuḓi u thoma wa ita dzi ndugiselo wa ita fhethu hune wa ḓo kona hone u bveledza dzi nguluvhe dzau hone wo hu hudza. Zwa u shumisa zwishumiswa zwa kale zwine zwa vha uri zwo no shuma zwi nga thusa kha u sa shumisesa tshelede, fhedzi zwi nga kha ḓi khakhisa ngauri inga si vhe ya tshifhinga tshilapfu inga ṱavhanya ya ṱahala.
Hafho fhethu hu fanela u kunga vhathu, musi wo sedza uri phukha dzi fanela u ḓi geda na u kona u langea na u kulumagea. Fhasi hu fanela u kona u dzula na dzine dza vha uri adzo ngo khwiniswa, fhedzi hu fanela uvha na fhethu hune ha ha uri ho oma na u kulumagiwa u itela uri dzi kone u eḓela hone. Zwavhuḓi ndi u ita fhasi nga semende, hune hu ya kulumagea zwavhuḓi. Semende i fanela u vha yo itwa zwavhuḓi uri dzi sa vhaisale.

Kha dzi nnḓu dzine dza vha uri ndi dza maimo,hu ya itwa fhasi nga plastic u itela uri dzine dza kha ḓi vha ṱhukhu dzi kone u dudelwa, ha semende ha itelwa khulwane. Musi hu tshi itwa hu fanela uvha na fhethu hune havha hu nṱha na hune havha hu fhasi u itela uri hu kulumagee zwavhuḓi na mashika akone u tshimbila.

Walls should be high enough to prevent pigs from jumping over it.

Dzi mbondo dzi nga itwa nga zwishumiswa zwine zwa vha uri zwi hone zwa kale sa dzi khuni, semende, zwidina kana tsimbi, zwine zwa vha zwo khwaṱha uri nguluvhe dzi kone u dzula nga ngomu hune zwa u ita nga zwidina zwa plastic kana conrete hu tshi vha zwone zwa khwiṋesa uya nga vha South African Pork Producers Organisation (SAPPO)’s production manual, Pigs for Profit.
Dzi pens dzi fanela uvha 1,2 meter uya nnṱha tshinwe tshifhinga inga hula arali huna ine ya funa wa u fhufha kha danga. Nga ngomu ha dzi mbondo hu fanela uvha ho naka hu sina zwithu zwine zwa ṱhavha zwine zwa nga sia dzi tshi khou vhaisala.
Nguvho dza tsimbi kana dza iron ndi zwone zwine zwa shumiswa musi hu tshi khou itwa ṱhanga fhedzi hu ya fhisa vhukuma hu tshilimo. Bugu ya SAPPO i amba ngauri vho rabulasi vha fanela u penndda ṱhanga nga muvhala mutshena kana vha vala nga matavhi uri hu sa fhisese nga ngomu nḓuni. Mahatsi ndi one ane aita ṱhanga dza vhuḓi dzine dza rothola na musi hu tshilimo.
Ṱhanga dzi fanela uvha nnṱha ha luvhondo kha thanda kana tsimbi uri hu kone u dzhena tshedza, na u dzhena zwavhuḓi ha muya.
Kha dzi nnḓu dzine dza vha uri ndi dza maṱhakheni huna zwine zwa shumiswa hu tshi khou pandelwa mufhiso na u fhungudza u ḓura ha muḓagasi, ngauri hu dzula hu tshi khou rothola nga ngomu nḓuni hu vhuria vha bvisa musi tshilimo tshi tshi swika. Hunga shumiswa zwithu zwine zwwa vha uri zwo fhambana kha insulation, hune polystyrene yone ine ya shumisesa. Uya nga ha bugu ya Dannie Visser’s book, Modern Pig Production, zwishumiswa zwa vhuḓi huvha:

Zwine zwi sa dzhie maḓi.
Zwine zwa tsireledza kha mulilo.
Zwine zwa vha zwo tsireledzea kha mupo.
Zwo sokou imaho.
Durable.
Zwi sa koni u tshinyadziwa nga zwipuka kana nga zwithu zwa ḓuvha na ḓuvha.
Zwine zwa sa tshinyadziwe nga zwithu zwa mupo, sa beetles, microbes, insects, rats kana wild birds.