Zwa u Kona u Langa Vhulwadze kha Madanga Matuku a dzi Nguluvhe

Ndi mini Biosecurity?

Biosecurity ndi mulayo wa u kona u tsireledza u dzhena ha malwadze kha bulasi zwa ita uri vhulwadze vhu phadalale kha bulasi lothe.

Vhulwadze Vhune ha vha ha Ndeme kha Nguluvhe

U kavhiwa ha nguluvhe zwi ya phadalala ubva kha nguluvhe vhu tshi ya kha inwe na kha zwinwe zwifuwo. Huna African swine fever (ASF) na vhulwadze ha khwanda na mulomo (FMD) ndi dzone tsumbo dza malwadze ane a vhaisa kha nguluvhe, zwa ita uri na ufa dzi fe. Afrika tshipembe rina malwadze haya othe, zwine zwi ya khakhisa na kha maraga wa dzi nguluvhe. Hezwi zwi nga hulela arali vha muvhuos vha sa tou dzhenelela vha londa zwothe zwine zwa nga disa vhulwadze kha nguluvhe.
Huna milayo kha zwa Animal Health Act zwine zwa toda uri vhafuwi vha zwifuwo vha divhadze zwithu zwine zwa nga vha zwi si zwavhudi na u vha hone ha dzi mpfu nnzhi kha madanga avho kha dzi ofisi dzine dza vha tsini navho.

Vhulwadze ha dzi Nguluvhe vhu Phadalala hani?

©National Pork Board and the Pork Checkoff. Des Moines, IA USA.

Vhu ya kha zwifuwo nga ndila dzine dza vha uri dzo fhambana, fhedzi ho dala zwine dza vha dzi tshi tou vha tsini na tsini kha u shatana. Vhulwadze na zwitshili zwi ya kona u phadalala na musi nguluvhe dzi tshi khou la kana hune dza dzula hone. Fhedzi ho dala zwa musi dzi tshi khu shatiwa nga zwifuwo zwine zwa vha uri zwo fa kana zwine zwa khou lwala, u guba, u hotola, u atsamula kana u dzula fhethu huthihi, na musi dzi tshi nwa madi fhethu huthihi na lela kha zwithu zwithihi. U kavhiwa hunwe hu ya vha hu tshi khou bva kha shango zwi tshi khou itwa nga nama ine ya vha i tshi khou bva seli.
U fanela u humbula uri u phadalala ha zwitshili zwi ya itwa na nga dzi nguluvhe, vhathu, zwienda, zwiliwa, dzi goloi na zwikhokhonono.
Zwinwe zwithu zwi ya kona u tshila tshifhinga tshilapfu u fhira zwinwe, zwinwe zwi ya tshinyadziwa nga duvha, kana nga mishonga, kana zwa fa nga murahu ha musi ho kulumagiwa lwa maduvha manzhi.

Ndila dza u Kona u ita zwa u Thivhela Malwadze dzi itwa Hani?

©Glenneis Kriel

Hezwi zwa u thivhela malwadze zwiitwa nga mufuwi wa nguluvhe nga u kona u vhea nguluvhe dzawe kule na manwe madanga a dzi nguluvhe. Zwa u kona u langa u dzhena ha malwadze unga zwi kona nga ndila ine ya tevhela:

Unga fhata luhura.
u fanela u ita luhura u itela uri nguluvhe dzau dzi songo kona u bva na dzinwe dza nga tsini dzi songo kona u dzhena. Arali nguluvhe dza hone dzi tshi dzula kha tshifhato, u fanela u zwiita mafhungo uri malatwa ahone na madi avhudi zwi ya langiwa nga ndila yone. Unga kona u shumisa na manyoro ahone, nga ngomu ha bulasi lau.

U fanela u divha uri nguluvhe dzau dzi khou bva ngafhi.
A u tei u panga nguluvhe nntswa kha danga lau usadivhi uri dzi khou bva ngafhi. Naho huna uri dzi nga vha dzi sa khou da na zwitshili kana zwinwe zwilumi, hu na tshikhala tsha uri vhuthada hune dza vha nadzo a vhu fani na hune ha vha kha dza vheiwe. U fanela u vhudziwa muthu ane avha na ndivho wa vhuponi hahanu. (AHT).

U fanea u sa tendela vhathu tsini na nguluvhe dzau.
Hezwi hu vha hu tshi khou katela na vhadzula tsini, vhaeni, vhathu vha u rengisa, dzi silaha, vha toli na vhathu vhane vha vha vha tshi khou bva dzi ofisini. Muthu munwe na munwe ane avha na pfanelo dza ukona u dzhena kha danga la nguluvhe u fanela uvha o ambara maovarolo na mabutsu musi vha tshi dzhena kha bulasi. Zwe vha dzhena vho ambara zwi fanela u latiwa musi vha tshi tuwa bulasini. Vhathu vhanzhi vha ya kona u ita zwa vhubindudzi nnda ha bulasi.

Goloi ine ya shuma kha u hwala dzi nguluvhe, u tsitsa zwiliwa na zwinwe zwishumiswa vha nga ita ngauralo kha linwe gethe line la vha uri li kule. Zwine zwa vha zwo hwaliwa zwi fanela uvha zwi muhwalo une wa vha uri wo linganela kha tshiendedzi, zwi tshi khou lingana na nguluvhe dzine dza vha nga ngomu.

Zwiliwa na Mushonga wa dzi Nguluvhe

Nguluvhe dzi ya lesa nahone adzi dinalei nga zwine dza vha dzi tshi khou la zwone, fhedzi dzi ya vha na mutakalo na uhula zwavhudi arali dzi tshi khou fhiwa zwiliwa zwine zwa vha uri zwo tea zwine zwa vha zwi tshi khou bva kha dzi khampani dza zwiliwa, dzi fhiwa zwiliwa zwine zwa lingana nga vhukati.
Musi mufuwi wa nguluvhe atshi khou toda u dzi fha Swill (zwiliwa zwine zwa vha zwo sala, kana zwine zwa vha zwi tshi khou ya u latiwa, zwine zwa vha zwo no tshinyala) hu fanela uvha na u tolwa zwa vhiliswa lwa mithethe ine ya swika 60 zwi saathu fhiwa nguluvhe.
Huna mishonga na zwa u thavhela zwine zwi ya kona uvha tshipida tsha u kona u tola nguluvhe, hezwi zwi ya vhuyedza kha u fuwa nguluvhe na mutakalo wadzo. Hezwi zwi ya dura vhukuma nahone zwinwe zwi vha zwi tshi khou toda linwalo la mudivhi, ane avha na ndivho nga ha madanga.

Ndi gai hune wa nga wana hone Ndivho nga zwa u Tsireledza kha Malwadze?

Ndivho nga ha nguluvhe i dzula i hone uya kha vha divhi vha hone vha Pig Veterinary Society, SA Pork Producers' Organisation (SAPPO) na vha zwa vhulimi kha mavindu othe.
Zwine zwa vha zwa ndeme:
Ndovho hei ndi ya u gudisa na uri uvhe na ndivho ai faneli u dzhiwa sa zwithu zwine zwa vha uri zwo ambiwa nga dokotela. kana zwa vala zwine zwa vha zwo ambiwa nga dokotela.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe