Tšhireletšo ya Tlhago ya Balemerui ba Dikolobe tša Mehlape ye Mennyane

Tšhireletšo ya Tlhago Ke Eng?

Tšhireletšo ya tlhago ke magato a goba melao ya go thibela go tsenya tirišong ga malwetši ka polaseng le go phatlalatšwa ga malwetši goba ditwatši ka gare ga polasa.

Malwetši a Šoro a Dikolobe

Malwetši a go fetela le diphelakadingwe tše dintšhi di ka phatlalala ka lebelo go tšwa go kolobe go ya go kolobe le go tšwa dikolobeng go diruiweng tše dingwe. Phišo ya dikolobe ya Aforika (ASF) le bolwetši bja maoto le molomo (FMD) ke mehlala ya malwetši ao a senyagogo ka dikolobeng, ao a ka hlolago ditahlego tše kgolo. Aforika Borwa e na le bobedi bja ditšhwaetšo tše mo mohlape wa rena wa naga, do hlolago tshenyo ye kgolo go mmaraka wa go rekišetša ka ntle ga naga. Se se ka ba se mpe kudu ge kgoro ya mmušo ya diphoofolo e be e sa beye taolo ye kgolo ya mo dikarolong ka moka tša bosetšhaba tša tšhireletšo ya tlhago ya temothuo ya dikolobe.
Go na le melawana ye ka Molaong wa Maphelo a Diphoofolo ye e hlokago gore beng ba diphoofolo go bega palo ya mahu a sego a tlwaelo ka mehlapeng ya bona ka kantorong ya diphoofolo ya naga ye kgauswi le wena.

Malwetši a Dikolobe a Phatlalatšwa Bjang?

©National Pork Board and the Pork Checkoff. Des Moines, IA USA.

Diphetetšo di phatlalala go tšwa phoofolong go ya phoofolong ka ditsela tša go fapana, eupša gantšhi ka kgokagano ye kgauswi goba tšhilafalo ya tikologo. Malwetši le ditwatši di ka phatlalatšwa ka furu goba didirišwa tša go aga dintlo. Eupša gantšhi ke ka go ikgokaganya le diphoofolo tša go lwala goba tše hwilego, letšhollo goba go gohlola, go ethimola, go arogana seripana se sennyane sa lefase goba kabo ya meetse goba dijo tše di fetetšwego.
Diphetetšo ka dinako tše dingwe di ka phatlalatšwa go ya mafelong a kgole goba le ge e ka ba ka dinageng ka go romela nama le diphoofolo tše di phelago.
Gopola gore diphetetšo le diphelakadingwe di nyakile ka mehla go tšwa dikolobeng tše dingwe, go batho, dieteng, furu, difatanaga le disenyi.
Diphedinyana tše dingwe di phelan nako ye telele go feta tše dingwe, tše dingwe di senywa ke phišo, dihlwekiši, dibolayakhunkhwane goba go omiša eupša gantšhi e tšea go hlwekiša ka go boeletša le go tšea nako (matšatši a mmalwa) go ba ye e šomago gabotse.

Go Hlomiwa Bjang Tshepedišo ya Tšhireletšo ya Tlhago?

©Glenneis Kriel

Katlego ya tshepedišo ya tšhireletšo ya dikolobe go ithekgile mo balemiruing bao ba kwešišago gore dikolobe tša bona ga di fetelwe ge di ka bewa kgole le mehlape ye mengwe ya dikolobe. Tšhireletšo ya tlhago ya dikolobe ka dipolaseng tša dikolobe e ka phethagatšwa ka ditsela tše di latelago:
Aga legora
Tsentšha legora go tšhireletša lefelo la gago gore dikolobe tša gago di se kgone go tšwa goba dikolobe tše dingwe ka boagišaning di se kgone go tsena. Ge dikolobe tša gago di bolokilwe ka moagong, kgonthiša gore ditšhila, kelela-tšhila go tšwa tšhileng le go hlwekiša meetse go tšwa ka gare ga dihoko tša dikolobe di a šongwa ka gare ga lefelo la gago. Šomiša mmutele le malao bjalo ka manyoro, ka gare ga legora la polasa ya gago.
Tseba gore go dikolobe tša gago di tšwa kae
O se ke wa be wa tsentšha dikolobe tše mpsha ka mohlapeng wa gago go tšwa methopong ye e sa tsebjyego le baakanyi. Le ge e ba ga di tleše malwetši ao a senyago le diphelakadingwe le tšona, go na le kgonagalo ye kgolo ya gore mathata a tlwaelo a dikolobe a tla ba a fapanego le a gago. Kgopela ngaka ya diphoofolo ya naga ya gago goba motegeniki wa tikologo wa diphoofolo (AHT) go hwetša tshedimošo.
Swarela batho kgole le dikolobe tša gago
Se se akaretša baagišane, baeti, barekiši, boraselaga, baakanyi, bahlahlobi le bahlankedi ba mmušo. Mang le mang yoo a nago le lebaka le le botse la go ba mo polaseng mme a sepela go tšwa go tšwa polaseng go ya go polasa o swanetše go fiwa diobarolo le dieta tša go lahlwa (dipolastiki tša go aparwa godimo ga dieta di bonolo gomme ga di theko ya godimos) ge ba tsena ka polaseng. Tše di swanetše go lahlwa, ka morago ga go šomišwa, ka polaseng. Bontšhi bja batho ba ka kgona go sepediša kgwebo ya bona go tšwa ka lefelong.

Difatanaga tše di šomišwago go laiša dikolobe, tše di fološago furu goba ditlabakelo tše dingwe di ka dira bjalo ka kgorwana ye e aroganego ka legoreng la kampa. Mmotwana wa go laiša o swanetše go ba ba ka botelele bjo bo lokilego go koloi yeo e amago sehlotswana sa dikolobe ka gare.

Dijo le Dihlare tša Dikolobe

Dikolobe di na le kganyogo ya godimo ya dijo gomme ga di sole-sole ka tšeo di di jago, eupša di tla be di phetše gabotse le go gola ka lebelo ge e le gore di fepwa furu ye e lekalekanego botse ya dikolobe go tšwa koporasing goba khamphani ya furu bonnyane ka seripa sa dijo.
Ge balemirui ba dikolobe ba nyaka go fepa ‘swili’ (dijo tša molatša, ditšhila tša ka phapošing ya go apeela le dijo tše di fetilego ‘bobotse bja tšona bja tšatšikgwedi’) ka fao melawana e nyaka gore ‘swili’ ka moka go ba bedišitšwe metsotso ye 60 pele e fepšwa dikolobe. Ga go na ditšhila tša diphoofolo goba diruiwa tša maphego tše di swanetšego go fepiwa le ge go ka bja bjang.

Go na le dihlare le meento tše di bilego karolo ya swaro ya kolobe ye tlwaelo gomme tše di di na le seabe sa mohola mo tšweletšong le tša maphelo. Tše gantšhi ke tša theko ay godimo gomme tše dingwe di nyaka taelo go tšwa go ngaka ya diphoofolo ya go rerišana o a nago le tsebo ye e tseneletšego ya mohlape wa gago.

Go Hwetšwa Kae Tshedimošo ya Tšhireletšo ya Tlhago?

Tshedimošo ya kolobe gantšhi e hwetšagala ka dikgoro tša diphoofolo, Setšhaba sa Diphoofolo sa Kolobe, Mokgatlo wa Batšweletši ba Nama ya Kolobe ba Aforika Borwa (SAPPO) gammogo le dikgoro tša temothuo ka diporofenseng tše dingwe le tše dingwe.
Ela hloko:
Tshedimošo e ke ya thuto le tshedimošo fela gomme ga e swanela go hlathollwa bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga e a ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo goba kalafo ye e filwego ke ngaka ya diphoofolo ya gago.

Translated by Lawrence Ndou