Pearl millet ina midzi yo no lapfa ya swika fhasi fhasi hu sina ndavha uri tshimela tsho fhiraho tsho vha tsho swika gai. Dzi ndingo dzo itwaho ubva united states dzi sumbedza uri ina pfushi dzine ya dzi wana na kha tshimela tshine tsho vha tsho ṱavhiwa kale.
Ri songo sedza zwauri iya kona u lwa na gomelelo, iya ṱoḓa mvula musi i tshi khou hula fhedzi a i ṱoḓi maḓi manzhi musi i tshi khou bva maluvha. I vha ya vhuḓi kha mavu asa dini ane PH ya hone ya vha fhasi ha 4,5 - 5,5 na mavu ane avha nnṱha nga aluminium, fhedzi ayi koni u konḓelela mavu a vumba. I vha ya vhudi arali yo nyoriwa na u shandukiswa nga dzi legume sa cowpeas i vhuyedzesa nitrogen murahu kha mavu.
U Ḓala
Maluvha ane aswika 100 avha a hone kha cylindrical spike (rachis) zwine zwa nga fhambana ubva kha 15 - 140 cm. Lwa maḓuvha a 40 ho nyoriwa, mbeu i fanela uvha yo no lugela u ṱavhiwa. Kha nyimelo ine ya vha yavhuḓi iya kona u anwa zwithu zwine zwa vha yield 3 - 4 ton/ha yo vhambedzwa na 300 - 800 kg/ha hune u thaba ha mavu na u nyora zwa vha zwiṱuku. Zwe zwa ḓo lingwa kha ḽa Florida, USA zwo sumbedza uri dzi raw dzine dza vha tsini na tsini nga 15cm ndi dzone dzine ya anwa i nnzhi-ine ya swika 5,5 ton/ha yo vhambedzwa na 3,7 ton/ha kha 76 cm ya u siana vhukati ha dzi raw.Kanzhi a i ṱoḓi mushonga wa u lwa na zwikhokhonono fhedzi zwa u langa tsheṋe zwi ya ṱoḓea. Malwadze ha ngo tou ḓala khayo: malwadze ane a tou vha a ndeme ndi mildew, seed rot, rust na grain moulds. U shandukiswa ha zwimela zwine zwa sa fane nayo ndi zwone zwithu zwa khwiṋe kha u langa malwadze. Hezwi zwi thivhela na u vha hone ha pathogens kha mavu. Kanzhi iya ḽiwa na nga zwiṋoni; zwino u fanela u lavhelesa tshimela wa kaṋa mbeu musi dzi tshi thoma u ita.
U Kaṋa
Thoho dza hone dzi thoma u kaṋiwa dzina maḓuvha a 40 nga murahu ha ubva maluvha, u ṱavha hu fanela uvha 15%. U kana zwiitwa nga zwanḓa (nga lufhanga) kana wa kaṋa wo ṱanganisa zwithu. U kaṋa silage zwiitwa nga mitshini. Zwishumiswa zwa u kaṋa zwi fanela uvha zwo kweiwa zwone uri zwi kone u bvisa mbeu ṱhukhu tshoṱhe ngauri dzi ya konḓa uri dzi ḽiwe. Nga murahu ha musi wo kaṋa ṱhoho uya kona u i omisa fhasi. Inga kha ḓi sina kana ya thoma u mela arali dzi songo omiswa zwone.Pearl millet iya konḓa u i shuma. U fanela u bvisa gwagwa u saathu sinḓa. Hezwo zwiitwa nga zwanda hezwi zwi ya fhungudza u ḓala nga 75%.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe