Springbok

© Nigel J Dennis

Dzina

Springbok

Tshivhumbeo

Ya tshinna I lemela 50 kgya tshisadzi ya lemela 37kg. Muvhala ure kha muvhili wayo ndi wone wo no ita uri isa xedze na luthihi. Mahaḓa ndi maṱuku u fhira zwirumbi zwa murahu. Muvhala wa sinamoni ndi wone ure kha muvhili wayo, nga fhasi havha na muvhala mutshena, na munwe muvhala wa buraweni wo ure nga hafha kha thumbu u tshi ya kha milenzhe ya phanda u guma kha ya murahu. Mutshila ndi mupfufhi wa vha na mamvele. Nga hafha nga murahu ya vha na tshivhumbeo tsha triangele ya muvhala mutshena yo tingeledziwaho nga muvhala wa buraweni uno tou nga mutalo wa mboma nga hafha kha milenzhe ya murahu. Maṋanga aya tshisadzi ndi one ane avha uri ndi matsuku asekena ro vhambedza na a ya tshinna.

Kuḽele

Kha zwine ya ḽa I tou ṋanga, zwine zwa vha hone nga tshenetsho tshifhinga, dzi ya zwima nga zwifhinga zwine ha vha ho oma dza do vha dza zwima musi mvula dzo na dzi tshi khou ṱoḓa mahatsi ane akha ḓi tou thoma u mela. Dzi funesa maluvha sa Acasia, dza dzula dzi tshi khou ṅwa maḓi, fhedzi arali hu na gomeleo ḽa maḓi dzi ya kona uḽa zwimela zwine zwa ḓo dzimula ḓora ḽa maḓi.

Kubebele

U ḓi hwala ndi zwithu zwine zwa itea nga vhege nthihi kana nga mbili, naho huna uri heyi phukha iya kona u beba kha ṅwaha woṱhe, yo ḓi hwala lwa vhege dza 25 Ya beba ṅwana muthihi. Vhana vha ya dzumbiwa lwa maḓuvha mavhili vha tshi kha ḓi bva u bebwa. Nnzhi dza tsadzi dzi ya beba luvhili kha ṅwaha muthihi. Vhana vha ya fhiwa zwiḽiwa u swikela vha na minwedzi miṋa. Dza vhibva lwa vhudzekani dzina minwedzi ya sumbe.

Kuitele

Dza tshinna ndi dzone dzine dza wana madzulo hu tshiitelwa u ita zwa vhudzekani, dzine dza pfiwa ndi dza tshinna dzine dza vhone dzone dzo no langa muṱa. Madanga ahone o dzudzanyea.

Nḓowelo

I dzula fhethu hune ha vha uri a hu kondelelei a u koni u hu amba uri ho tou ita hani ngauri hu ya itea zwi songo lavheleleaho. Calcareous pans,tsini na milambo ho omaho na kha mahatsi mapfufhi. A dzi funi fhethu hune ha vha na mahatsi malapfu.

Hune dza wanala hone

Ndi inwe ya phukha ine ya fulufhelea ire na luvhilo vhukatini ya devhula ha Afrika Tshipembe. Manwe madanga akha ḓi kona u vhidzelela a tshi kha nḓowelo ya dzo, ngeno dzinwe dzo hwaliwa dza iswa mabulasini na dzi Game reserve. Ndi phukha dzo ḓoweleyaho arika tshipembe.

Mawanwa

Dzo vhuya dza ḓala dza fhira zwigidi zwa zwigidi hangei devhula ha Afrika nga tshifhinga tsha musi hu tshi ḓa vhathu vha thoma u dzula danga ḽa mbo ḓi phaḓaladziwa. Ṋamusi dzi wanala fhethu ho tsireledzeaho. Rugby ya Afrika tshipembe I vhidziwa upfi ndi dzi springbok.