Miḓi ya vha Pedi
U fana na ma Sotho na ma Tswana, vha Pedi vho vha vha tshi dzula kha vhupo hune havha hu hulwane ho khethulwaho nga khoro na nga nzulelo ya mita zwi tshi khou bva kha zwine vhafuna zwone. Mudi munwe na munwe uvha una zwigwada zwa dzi nndu dzo fhatiwaho u mona na hune vha tangana hone, hune ha fuwela dzi kholomo, mavhiḓa na zwifhoni. Miḓi i dzula nga ndila ya ubva kha muhulwane.
Mufumakadzi munwe na munwe una ranḓavhula yawe, dzo tanganiswaho nga maguvha, vhukati hu vha na tshitanga tsha u vhasela mulilo hu vha hu huhulwane hu tshi kona u thusa na kha u bikela nga zwifhinga zwine ha vha hu tshi khou na mvula. Inga fhambanyiswa na dzine dza vha uri ndi dza u dzula nga luhura lwo monaho nayo.
Ho tingeledziwa nga matanda a swika 3 metres (maga a fumi nga u tandavhuwa) zwa kona u sika luvhondo, ṱhanga ya hone ivha yo ima kha matanda haya. Ṱhanga ya mahatsi iya ya fhira luvhondo lwa nndu i tshi khou sika murunzi. Ha kona uvha na zwithu zwivhili ngwakana zwine zwa vha zwi nga murahu ha dzi nndu. Mudini hu vha ho valiwa angular 1.75 m uya nntha, (maga matanu) mbondo dzo itwaho nga mavu kana matoko.
Dzi mbondo hedzi dzi vha dzi na tshivhumbeo tsha edge uri dzi kone u khethula midi, ine ya vha ya vhafumakadzi vho fhambanaho vha munna muthihi dzi vha dzi tshi nga tshipulumbu. Vhukati ha midi na u mona nayo hu ya kona u wanala murunzi, hune vhathu vhanzhi vha ma Pedi vha fhedza tshifhinga tshilapfu tshavho vha hone nga zwifhinga zwine vha vha vho awela. Nndu inwe na inwe ina fhethu hune ha vha ho vulea nga phanda hayo, hune uya kona u londa hone vhaeni vhavho, na hunwe hune ha vha ha tshiphiri nga murahu ha nndu hune hu ya thusa mirado ya midi.
Tshivhumbeo tsha Matshilo a Duvha na Duvha
Ipfi khoro, nga nnda ha u tsitsela heli dzina nga matshilisano avho a duvha linwe na linwe. Kudzulele kwa midi nga kha midi ya uya nga u phadalala zwo vha zwi tshiitwa nga vhanna, vhane vha ya tangana fhasi ha muri muhulwane. Khoro i vha fhethu ha u tshea hone mafhungo kana hune havha na mitangano hone.
Namusi vhathu vhanzhi vha toda u tshila nga tshifhinga tsha zwino vha vha vha tshi khou fhata nndu dza dzi rectangular, na thanga yo lalaho. Vha kombetshedza u pfululwa na zwa u lugisela zwa ndimo zwo tutuwedziwa nga muvhuso kha madzulo manzhi, na midi ya nnda ya vhahulwane, dzi vha na nndu dzine dza vha dzo fhatiwa nga ndila ya grid, yo dzuliwaho nga midi yo diimisa nga yothe vha sina vhushaka na vhadzulapo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe