U khakhiswa zwine zwa itwa nga vhathu kana zwifuwo zwi ya disa mutsiko dzi si tsha hula zwavhudi, vha ralo vho Henk Stander principal wa zwa mitshini Aquaculture: Department of Animal Sciences, Stellenbosch University.
U hula zwi nga kaliwa nga u tou tola zwituku. Unga vha na zwituku zwine wa dzhia zwa ya u toliwa nga u tou bvisa khovhe damuni u tshi khou itela u tola mutakalo wayo na u hula.
Nga murahu ha u tola khovhe dzi fanela u humela madini zwa u tola uri u sedze u hula ndi zwithu zwine zwa vha zwihulwane uri u kone u vhona vhutshilo hothe ha khovhe. U nga kona u sedza na zwilonda, mavhala, u shanduka ha muvhala, uvha na phapha lo vhaisalaho kana usa vhona zwavhudi.
A u faneli u zwiitelwa. Tsha u thoma u fanela u sedza zwine zwa sa vhe zwavhudi ubva hafho wa kona u kwama vhane vha nga u thusa. U fanela u divhadza zwothe zwine zwa vha zwi tshi khou itea kha bulasi lau. Zwithu zwine zwa nga u thusa kha u sedza mutakalo wa khovhe zwi nga fhasi.
Ndi Zwifhio zwine zwa vha zwo Tendelwa kha u kala u Hula ha Khovhe?
Tshau nwalelaTshikalo (0 - 100 kg)
Bini litsu la mashika (50 - 80 litres)
Hu fanela uvha na nethe yo tsireledzeaho u shavhisa uri dzi shavhe.
Nethe ya u dzi fara
U fanela u vha u tshi khou thusiwa nga vhathu vhavhili.
U Kalisa Hani u Hula ha Khovhe?
U fanela u sa dzi fha zwiliwa lwa awara dza 24 wa kona u tola.Ufanela uya kha cage nthihi nga tshifhinga tshithihi. U fanela u dzi tshimbidza dzothe dzi tshi khou ya kha nethe hune havha ho tsa 1 - 2 m.
Wa kona u phadaladza nethe kha u hwala thambo hune nga heyo ndila nnzhi dzi do vha dzo hahedziwa kha nethe. A hu tei u posiwa zwiliwa u tshi khou itela u dzi kunga. Ngauri nga hezwi zwi amba uri dzine dza vha uri dzi na maanda dzi khou hula zwavhudi ndi dzone dzine dza do tavhanya u swikela hune havha na zwiliwa.
U fanela u vhea tshikalo na drum kha manethe o tsireledzeaho u shavhisa khovhe dzine dzi ya kona u fhufha ubva kha nethe kana dza wela kha damu. U fanela u dadza drum nga madi wa kona u dzi vhea kha tshikalo. Tshikalo tshi fanela uvha tshi tshi kha zero. Wa dzhia khovhe ubva kha drum wa i vhe kha tshikalo kha tshileme tshine tsha swika 10 kg 150 - 500 g inwe na inwe na 20 kg kha khovhe dzine dza vha dzi tshi khou lemela 500 - 1000 g.
U fanela u nwala tshileme tsha khovhe kha tafula (unga sedza fhasi).
U fanela u dzi humisela madini u tshi khou dzi vhala nga zwituku nga zwituku. Unga tendela muthu muthihi ane a fara khovhe hu tshi vha ene ane a dovha adzi vhala. Arali mbalo i sa khou ita zwavhudi u fanela u litsha zwa tshikalo wa dovha wa dovholola.
Ndi zwavhudi u dzula u tshi khou kala tshileme tsha khovhe tshifhinga tshothe wa dovha wa vhala nga ndila yone. Wa dovholola na kha hunwe hune dza dzula hone u zwi vhone uri dzine dza swika 5% wa khovhe dzo kaliwa.
U fanela u dzula u tshi khou fara khovhe nga vhulondo. Khovhe dza vhuya dza tou bva madini dzi ya vha na mutsiko. U fanela u fhedza u ita zwa u dzi tola nga u tavhanya wa kona u dovha wa humisa nethe hune dzo vha dzo dzula hone uri dzi kone u bambela dzo vhofholowa.
Mbalelo dza Khovhe dzine dza vha uri dzo Linganela na Mbalo yo Fhelelaho ya Biomass
U fanela u kona u vhalela tshikalo tsho linganelaho tsha tshileme tsho teaho nga u ita zwitevhelaho:U fanela u kala dzothe dzine dza vha uri dzo dzhiwa uri dzi toliwe. Wa kona u khethekanya tshileme tsho fhelelaho tsha mbalo yo fhelelaho ya dzine dzo toliwa.
Uya nga ha table nntha, tshileme tsho teaho tsha khovhe ndi
483 g = 50.73 kg ÷ 105.
(50.73 kg = 50 730 g).
Wa kona u vhalela biomas yo fhelelaho nga u engedza tshikalo tsho linganelaho tsha tshileme tsha khovhe nga mbalo ya dzine dza vha kha cage. Sa tsumbo: 483 g x 3 390 khovhe dzine dza vha kha cage = 1 637 kg (0,483 kg x 3 390 = 1 637 kg).
Wa Kona u Vhalela Feed Conversion Ratio
Hezwi zwa ‘feed conversion ratio’ (FCR) ndi mbalo ya zwiliwa zwine ya la na zwifuwo zwine zwa vha zwo shumiswa kha u bveledza sa tsumbo dzi kg dsza zwiliwa dzo shumaho u bveledza 1 kg ya nama.FCR ndi tshikalo tshine tsha vha uri ndi tsha ndeme tshine tsha kona u kala u shuma zwavhudi ha tshifuwo kha zwa ikonomi. Uri u kone u vhalela zwa FCR zwi thusa mufuwi wa khovhe uri akone u sedza uri kulisele kwa we kwa zwiliwa ku hani na uri khovhe dzawe dzi khou hulisa hani na u khwatha hadzo.
Zwa zwiliwa zwi fanela u sedziwa nwedzi munwe na munwe. Wa kona u vhalela FCR kha u khethekanya tshileme tsha khovhe ubva tshe ha toliwa tshifhinga tsho fhelaho. Sa tsumbo arali dzo vha dzo guma u toluwa nga 31 dza Thafamuhwe dza vha dzi tshi khou tea u dovha u toliwa nga 30 Lambamai, zwi amba tshifhinga tsha ula ho vha hu maduva a 29 hu fanela uvha 350kg ine ya vha yo la.
U khwatha: Biomass nga dzi 31 Thafamuhwe yo vha i 1 330 kg nga dzi 30 dza Lambamai ya vha 1 637 kg, zwiamba uri yo khwatha nga 307 kg (1 637 kg - 1 330 kg = 307 kg) u nga sedza kha table fhasi.
FCR:
Uri u kone u vhalela FCR, u fanela u khethekanya mbalo ya zwiliwa nga tshimela tshine tsha vha tsho no vha hone.
350 kg feed ÷ 307 kg ya khovhe = 1,14
Zwi amba uri 1,14 kg ya zwiliwa yo vha yo tendelwa kha u bveledza 1 kg ya tshileme tsha khovhe.
Zwiamba uri FCR ndi 1:1,14
FCR iya fhambana na hone zwi ya bva na kha khovhe na lushaka lwa hone, zwiliwa zwine zwa khou liwa, vhundeme ha madi na uvha hone ha zwiliwa zwa mupo. Hafhu FCR ivha ya vhudi kha khovhe dzine dza kha di vha thukhu u fhira kha khovhe dzine dza vha uri dzo no hula kha vhupo huthihi.
U fanela u humbula: musi FCR i fhasi, zwi amba uri zwiliwa zwi vha zwi khwine zwine zwa khou iwa.
Sa tsumbo FCR ine ya vha i 1:1,2 ndi ya vhudi ine ya vha i FCR 1:2,5 i vha i fhasi.
U nga kona u vhambedza mvelelo na dzine dza vha dzo tou ambiwa dza u hula zwi tshi khou bva kha kulele kwa hone. U fanela u ita thoduluso wa vha na ndowelo arali u hula ha hone hu tshi khou fhira 5% zwine zwa vha zwi fhasi u fhira zwine zwa vha zwi tshi khou mbuleliwa.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe