U tavha dzi cherry dza u difha, Prunus avium, zwina dzi khaedu. Hezwi hu vha hu songo katelwa u dura ha u tumbula orchard, R250 000 - R300 000/ha nga 2018, fhedzi na u anwa nga ndila dzo fhambanaho ma mutsho na lushaka lwa mavu. Dzi cherry dzi ya kona u anwa vhukuma, dzi ya kona u bviswa mitshelo minzhi vhukuma nga nwaha havha na u kana hunwe jhutuku nga kha nwaha u tevhelaho. Zwinwe zwimela zwine nazwone zwi ya anwa vhukuma ndi olives, oranges, apples na nuts.
U Tavha dzi Cherry
Miri ya dzi Cherry i tou vha na hune ya nga mela hone Afrika Tshipembe. Dzi funa vhuria vhune ha rothola adzi funi tshilimo tshine tsha fhisa, muya na murotho wo kalulaho. U tshi nga engedza midzi ya miri iya diniwa vhukuma nga phytophthora na bollworm. Zwinoni nazwone zwi ya funa vhukuma dzi cherry nahone zwi ya kona u tshinyadza zwine zwa swika 10%.
Zwa u tavha dzi cherry dzi fhasi ha dzi nethe ndi zwone zwithu zwine zwa thusesa kha hovhu vhuthada. Havha na mufhiso wo kalulaho vhuria zwi ya tshinya tshimela, zwa ita uri hu dale na zwitshili zwine zwa fhedza zwi tshi khou tshinyadza. U thivhela duvha heli zwi toda uri u vale nga dzi nethe zwine zwa nga swika 50%.
Dzi cherry dzi ya tavhanya u vhaisala kha midzi zwine zwa amba uri dzi toda mavu ane avha uri o litshedzana ane avha na pH ine ya vha uri ndi 6. Uya nga vha saitsi Nelius Kapp, nga uri ndi mutshelo wa deciduous fruit, iya toda nitrogen, potassium na phosphorus. Hafhu zwa ndemesa ndi boron, zinc na manganese. U toliwa ha mavu na foliar zwi ya kona u amba zwithu zwine zwa do todea.
Kha dzi mvula dza vhuria dzine dza vha Afrika Tshipembe, dzi cherry dzi ya toda u sheledziwa uri dzi hule zwavhudi na uri mitshelo ivhe ya maimo anntha fhedzi adzi tou toda madi nga u tou ralo vhoo. Zwine zwa nga swika 50% nga hectara u fhira apula sa tsumbo. Zwa u sheledza nga drip ndi zwone zwine zwa todea u tshi nga dovha wa vha u tshi khu engedza dzi pfushi zwi ya toda uri na tsinde li khwathe.
Miri ya dzi cherry unga kona u i renga kha vharengisi vha miri; u fanela u nanga muri wo vhadiwahozwavhudi kha midzi ine ya vha ya vhudi ine ya kona u tshila vhuria Gisela 5 kana Malaheb. I tshi khou gonya, hu ya kona u shumiswa thanda heneyo ya midzi.
Dzi cherry dzi ya toda u londiwa. Zwi amba uri u tshi dzi tavha unga shumisa tshaka dzine dza vha uri dzo fhambana. Nga murahu ha musi wo tavha thanu dzo no fana u fanela u shandukisa wa tavha dzinwe tshaka. Dzine dza hata dzi ya kona u di bebisa. Kha hune dza vha dzi tshi khou tavhelwa u rengisa dzine dza swika tahe uya kha 12beehives/ha dzi ya shumiswa hu tshi khou itela u bebiswa.
Zwa u bveledza mitshelo zwi thoma nga murahu ha minwaha miraru hune u tou fhedza u bveledza ho fhelelaho zwi tshi dzhia minwaha ya rathi uya kha ya sumbe.
U Kana dzi Cherry
Dzi cherry adzi na ndavha na mutsho-zwine zwa amba uri u nga thoma u dzi fula dzo no vhibva nahone ubva hafho adzi tsha vhibva hafhu. Dzi cherry ndi zwimela zwine zwa vha na tshifhinga tshituku vhukuma tsha u kana. U thoma u kaniwa ha dzi cherry Afrika Tshipembe zwi thoma ubva kha vhege ya vhu 41-vhege ya vhuvhili ya Tshimedzi, zwa guma nga vhege ya vhu 51 mafheleloni anwedzi wa Nyendavhusiku, fhedzi kha vhunwe vhupo hezwi zwi ya fhirela na kha nwedzi wa Phando.
Zwa u dobela dzi cherry ndi mushumo muhulwane vhukuma ngauri u fanela uvha huna tshithu tshine wo tshi fara u tshi khou dzi bvisa kha tsinde. Kha orchard unga dobela lune lwa swika lwa rathi kha khalanwaha. Hu tshi khu kaniwa dzi cherry hu fanela uvha ho fhola 0.5°C nga u tavhanya; hezwi kanzhi hu vha hu tshi khou shumiswa hydro-cooler.
Kha dzine dza vha uri ndi dza u rengisa dzi fanela u vhewa kha nyimelo ya 0.5°C hune ha vha na u dzhena muya une wa swika 95%. Nga mulandu wa mvumbo ya cherry ya u tavhanya u tshinyala, ndi thethe, dza vha na lukanda lusekene dzi ya tavhanya u vhibva uri dzi hwaliwe nga vhunzhi Afrika Tshipembe dzi vha dzi tshi kha dzi bulk. Dza tuwiswa nga lwanzhe, hune mufhiso wa hone wa sa tende u fhira 0℃. Maduvha o linganelaho a uri i dzule kha dzi shelf ndi 21.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe