U Huliswa Ubva kha u vha Nwana u ya kha u Hula
Kale vhutshilo ha zwa sialala ha ma Zulu ho vha ho dzudzanyiwa nga ndila ya mikhwa ine ya vha na milayo. Muthu munwe na munwe ovha atshi vha na fhethu, na mushumo une a fanela u u ita, zwi tshi khou bva kha mbeu yawe, na minwaha na vhuimo kha mudi. U talusa muthu kha mudi zwo vha zwi tshi itwa ngauri vha vha vho fhira kha zwithu zwine zwa vha uri ndi zwi ngafhani, nahone zwothe hezwo a u sokou dzhena khazwo u songo thoma wa fhira hunwe fhethu u fana na u itelwa mishumo ya tshithu.
Mushumo wa u tou thoma wa u itelwa muthu wo vha u tshi vhidziwa upfi qhumbuza kana mushumo wa u phula dzi ndevhe, une wa itwa usaathu hula tshothe. Tshikhala tshine tsha vha tshi tshi khou tevhela, hune nwana munwe na munwe u vha o fhira khatsho asaathu swika kha u hula.
Nga zwifhinga zwa kale, ho vha hu tshi vha na ngoma dzine dza vhidziwa upfi thomba, zwine zwa itwa nga vhothe vhathannga na vhasidzana. Nga tshifhinga tsha dzi ngoma, vhasidzana na vhathannga vhane vha edana vho vha vha tshi khethululwa hune vha gudiswa nga vhagudisi zwi tshi khou bva kha zwine vha vha vha tshi khou toda zwone uri vha kone u huliswa.
Tshifhinga tsha u khethuluswa hu vha ho thoma ha itwa zwine zwa vhidziwa upfi amabutho (zwithu zwine zwa itwa nga vhathu vhane vha edana) nga mafheloni a centuary ya vhu 18. Nga murahu ha mushumo wa vhanna wa thomba, vhathannga vhatuku vha ya kona u vhidziwa upfi insizwa (vhathannga vhatuku) nahone o vhaa tshi tendelwa u funa musidzana ane a mufuna, fhedzi uvha sathu tendelwa u mala.
Hu vha hu tshi kha di vha na mishumo ine ya swika mivhili ine ya kha di tea u itwa uri akone u tendelwa u mala. Wa u thoma ho vha hu wa ibutho, une uya kwama uya u shuma musanda lwa minwaha ya 10. Wa vhuvhili ho vha hu u runga isicoco, une wa vha u tshi khou sumbedza uri muthu o hula tshothe.
Mushumo wa Reed
Hu vha hu u huliswa ha muthu wa mufumakadzi mutuku, zwo no vha mushumo muhulwane, une wa dzhenelelwa nga vhasidzana vhane vha vha vha tshi khou bva u mona na dzingu lothe la Kwazulu Natal. Ubva nga 1994, musi ANC i tshi vha na maanda, ho lingedziwa uri hoyu mushomo u itwe na nga dzinwe tshaka, fhedzi azwi khou tou tshimbla vho lini.
Vhasidzana vhatuku vhane na vhone vha khou hula vha ya vha na mushumo une wa vhidziwa upfi umemeli. Kha hezwi muta wa ha mufumakadzi vha ya thavha ox hune tsha vhutungu tsha hone atshi ambara atshi khou tshina, hezwi zwi vha zwi tshi khou amba uri o tsireledziwa nga vha fhasi, hune uya kona u sia mudi wa hawe a tuwa aya u maliwa aya u dzula kha munwe mudi.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe