Malbec

© Glenneis Kriel

Ṱhaluso

Malbec ndi nḓirivhe ine ya shuma u ita veini tsuku. Yo bveledzwa ho ṱangana Prunelard noir na Magdelaine Noire des charentes.

Vhubvo

Muri hoyu ubva Cahors, France na uri wo vha muri une wo vha u tshi ṱavheswa hoṱhe kha ḽa France. Ha ḓo swika zwifhinga zwe wa vha u si tsha ṱavhiwa nga ṅwaha wa 1875 uya kha 1889 nga mulandu wa phylloxera.
Ubva hafho vha thoma u ṱavha minwe miri ine ya kona u konḓelela phylloxera. Fhethu hune hovha huna Malbec ha dovha hafhu ha tambula nga zwifhinga zwa u rotholesa nga ṅwaha wa 1956,hune nnzhi dze dza vha dzi tshi khou hula nga nnḓa ha Cahors vha tshi dzi bvisa uri hu dzhena ntswa dzo dzhenaho. Sa Cabernet Sauvignon na merlot.
Malbec yo ḓo dovha hafhu ya fhiwa tshikhala tsha vhuvhili kha ḽa Argentina, musi Domingo Sarmiento ane nga tshenetshila tshifhinga ovha a gavena wa Mendoza hu si kale avha ene muprisidenthe wa ḽa Argentina ambo ḓi thola mu French Miguel Pouget a bvisa muri hoyu a u isa France, o vha atshi khou ṱoḓa u thoma industry ya dzi veini kha ḽa Argentina.
Muri wo tou thoma wo swika nga ṅwaha wa 1852 nga minwaha miṱuku nga murahu ha musi hu tshi ḓa phylloxera kha ḽa France ubva zwezwo heyo clone yo mbo di ngalangala kha ḽa France.
Musi vha France vha tshi khou balelwa u bveledza Malbec, muri hoyu wo vha u tshi khou konḓelwa u hula nga mulandu wa u rothola kha ḽa Argentina hune ha vha fhethu hune ha vha hu hulwanesa kha u bveledza veini. Vhunzhi ha miri yo sokou ḽiwa nga ṅwaha wa vho 2000 he shango ḽa thoma u zwi dzhiela nṱha zwa u bvisa na u dzhenisa veini vha ita na nḓila nnzhi dza u ita uri i ḓivhee. Malbec ya mbo ḓi ḓivhea ya vho tou vha veini ya Argentina.

Manwe Madzina

Malbec yo vhuya ya ḓivhea vhukuma kha ḽa France lwa minwaha yo fhiraho, zwa ita uri fhethu hune ha fhira zwigidi i thome u wanala. Dzinwe dzine dza divhea ndi Auxerrois, Cot, Malbec, Noir de Pressac, Peid-Roughe na Pressac.

U Bveledzwa kha ḽa Afrika Tshipembe

Musi Malbec yo bveledzwa kha ḽa Stellenbosch na paarl ubva nga 1920. Yo thoma u bveledzwa sa vein yo ḓiimisaho nga yoṱhe nga ṅwaha wa 1990 nga vharengisi vha backsberg hune ha vha vhukati ha Paarl na Stellenbosch.

U Bveledzwa kha Madzingu

Yo dala na u ḓivhea vhukuma kha ḽa Afrika Tshipembe, hune hafho hune ya bveledzwa hone ha khou hula u swika kha 40 ha nga vho 1990 uya kha 450ha nga 2016. Miri heyi iya wanala hoṱhe hune ha vha na u bveledzwa ha veini, hune Swartland, Paarl na Stellenbosch ha vha na dzine dza lingana three-quarters ya hoṱhe hune ha khou bveledziwa.

U Aluwa

I ya aluwa naho i tshi dzula i fhasi. U bveledzwa hayo hu lingana henefha kha 10t/ha uya kha 14t/ha.

U Kaṋiwa

I kaṋiwa mathomomi a khalanwaha henefha kha nwedzi wa Luhuhi.

Mitshelo

Mitshelo ya hone ndi mitsu ya vha tshipulumbu na tshivhumbeo tsho linganelaho. Lukanda lwa hone ndi lusekene lwa khwaṱha, ngeno ina muthetshelo wa u ḓifha.

Maṱari

©Glenneis Kriel
Maṱari ana tshivhumbeo tsho linganelaho na muvhala mudala, a vha tshibulumbu na zwivhanana zwiraru.

Zwiḽi na Malwadze

Muri hoyu u vhulwahwa nga phepho.

Mushumo

Mushumo wa yo muhulwane ndi u bveledza veini ine ya vha yo ḓiimisa nga yoṱhe , na u fha dzinwe muvhala na muthetshelo. Iya shumiswa Bordeux kha u ṱanganisa na dzinwe dzi no nga Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet franc kana Petit verdot.

Muthetshelo

Una muthetshelo wa spice na munukhelelo wa dzi plums, blackberries,juniper, cherries na bitter chocolate. I vhonala I tshi bveledza mithetshelo minzhi arali hu fhethu hutete.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe