Malbec

© Glenneis Kriel

Tlhalošo

Malbec ke mohuta wa morara, wa beine, o šomišwa go tšweletša beine e hubedu. Mohuta o tšweletše gara ga hlakanong ya mehuta ya kgale Prunelard noir le Magdelaine noire des Charentes.

Tlholego

Mohuta o bontšha o tšweletše kua Cahors, France, e bile o šomišwa bjale ka mohuta o bjetšwego gagolo kua bodikela – borwa bja France ka nako ya (Middle Ages). Go na le mafelo a matši a mohuta wo, e fela a ile a senyega ka nako ya palega ya Phylloxera gare ga mengwaga ya 1875 to 1889. Morago ga se, dirapa di ile tša fetolwa, gwa bewa mehuta e mngwe e na lego lešoko le kaone go medu ya Amerika e rekilwego ka ntle go šireletša dirapa kgahlanong le phylloxera.
Lefelo la Malbec le ile la tshwenya ke foko engwe ka nako ya serame, ngwagemg wa 1956, gomme balemi ba ba ntšhi ka ntle le kua Cahors ba ile ba tlogela mohuta wo, ba tšea mohuta o kaone, wa fešene, bjalo ka, Cabernet Sauvignon le Merlot.
Malbec e ile ya fiwa bophelo bja bodedi mo Argentina, ge Domingo Sarmiento, yo a bego a le mmuši wa Mendoza gomme morago ga nako o ile a ba mopresidente wa Argentina, o ile a thwala agronomist ya mo French, Miguel Pouget gore a reke dirapa kantle go tšwa France. Sarmiento o be a nyaka go aga intasteri ya beine mo Argentina, e kaonafetšego go sawana le tša French’s.
Mašaledi a mathomo a Malbec a fihlile mo Argentina ka 1852, ngwagasome a mennyane pele ga tshenyo ya phylloxera mo France. Se se makatšago ke gore lefahla leo le ilego la rekwa kantle Ie ile la timelela kua France. French e ile ya palelwa ke go tšweletša Malbec, morara o ile wa tšwelela pele boemong bja boso bjo borutho bja Argentina, se se dirile gore naga e be naga e kgolo ya tšweletšo ya mohuta wo.
Peleng, dibeine tše ntši di be di nwewa mo gae, e fela ka mwngwaga ya 2000, naga e ile ya tiiša ka go romela ntle le go hloma maano a go kaonafatša le go holofetša khwalithi ya setšweletšwa se rometšego. Malbec e ile ya ba beine e hubedu e bohlokwa ya Argentina.

Maina a Mangwe

Malbec e be e le tlwailegile mo France ka nako ya Middle Ages, gomme mahlalošetšagotee a sekete a ile a hlomiwa. Maina a go tlwaelega ke Auxerrois, Côt, Malbec, Noir de Pressac, Peid-Roughe le Pressac.

Tšweletšo mo Afrika Borwa

Le ge Malbec e ile ya lemiwa mo Stellenbosch le mo Paarl go tloga ka 1920s, e ile ya bitiela ka lebotlelong bjalo ka mohuta o tee, mathomong a 1990s, ke Backsberg Estate Cellars, e beilwe gare ga Paarl le Stellenbosch.

Dilete tša Tšweletšo

Tumo ya Malbec e bontšha e gola mo Afrika Borwa gomme lefelo la tšweletšo le godile ka 40 ha ka 1990s go fihlile 450 ha ka 2016. Dirapa di hwetšagala dileteng tša tšweletšo mo nageng gomme Swartland, Paarl le Stellenbosch ke mafelo a tšeago kotara tše tharo tša tšweletšo.

Go Gola

E gola ka pele gomme e rata go abula. Tšweletšo e ka magreng a 10 t/ha to 14 t/ha.

Go Butšwa

Merara e butšwa magareng a sehla, go tloga ka mafelelong a Febereware.

Dithetlwa

Dithtlwa di na le mmala o moso, sebopego sa nkgokolo le bogolo bja magareng. Letlalo ke le see ebile le tile mola nama ya gona e na le todi.

Matlakala

©Glenneis Kriel
Matlakala a na le bogolo bja magareng, mmala o tala le mathoko a mararo.

Dikhukhwane le Malwetši

Mohuta o bokoa go downy mildew.

Šomišo

Malbec gagolo e šomišwa go dira mohuta o tee wa beine goba go tlaleletša mmala le dienywa go motswako. Gagolo e šomišwa setaeleng sa motswako wa Bordeaux, go bapa le mehuta ya go swana le Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet franc goba Petit Verdot.

Tatso

Mohuta o na le monkgo wa spicy berry, bjalo ka plums, dithetlwa tše ntsho, juniper, cherries le tšhokolete ya go baba. E bontšha e tšweletša mohlodi wa go tiiša boemong bjo boleta.

Translated by Lebogang Sewela