U hamula mafhi a kholomo dza mafhi

U Lugisela Kholomo uri dzi yo Hamiwa Mafhi

©Chris Daly
Mafhi a bveledzwa a dovha avhewa kha maḓamu akholomo. Unga kona u abvisa ubva kha kholomo u tshi khou shumisana na kholomo. Hezwi zwi bva kha kufarele kwa kholomo nga murahu ha musi i saathu bva mafhi. Kholomo dzina nḓowelo ya u litsha mafhi fhasi. Zwa u litshedza mafhi zwa kholomo zwi thoma musi kholomo i tshi hwaliwa ya iswa ha vhaḓivhi vhane vha kona zwa u hamula zwine zwa pfala hu tshi tou nga huna zwithu zwine zwa vha zwi tshi khou bviswa khayo. Hezwi zwiita uri ivhe na tshivhindi kha vhuluvhi vhu kone u shuma uri i kone u bvisa dzi hormone dza mafhi, oxytocin, kha malofha.
Oxytocin ndi hormone na tshithu tshine tsha vha tshi tshi khou linganisa zwine zwa vha zwi tshi khou kwama u bebiwa na u mamisa. Musi oxytocin i tshi khou swika kha maḓamu, zwi ya vhanga epithelial u mona na luvhondo lwa mafhi (alveoli) kha maḓamu, zwi tshi khou ha kona u ḓala nga mafhi. Mafhi avhuya a vha hone ndi hone hune kholomo ya tea u hamiwa. Hezwi zwithu zwi khakhiswa musi kholomo yo tshuwa,kana i tshi khou pfa vhuṱungu kana yo kwata. Hezwi zwitwa nga ubva ha dzi hormone adrenaline, zwa thivheala ubva ha oxytocin.

U ṱanzwa na u Linganisa dzi Thungu dza Maḓamu

©Chris Daly
Maḓamu na ṱhungu zwa kholomo zwi fanelwa u ṱanzwiwa musi u saathu hama, u shavhisa zwitzhili. Hezwi zwi fhungudza tshifhinga tsha yo tsha u dzula na u isa zwitzhili kha vhathu. Zwa u hamula ḓamu nga tshanḓa zwi ṱoḓa wo thoma wa ṱanzwa ṱhukhu fhasi ha mithethe ya 30 uya kha 40, hezwi zwi shuma sa zwithu zwine zwa vha zwihulwane, zwine zwa sia mvelelo dza oxytocin tshikalo tsha malofha.
Tshaka dza hone dzi ya fhambana kha u kona u dzikisa ḓamu. Kholomo dza Holstei (kana dzine dza bveledza nga vhunzhi) dzi ya kona u langea u fhira dzinwe tshaka. Khamusi nga mulandu wa mufhiso wa ḓamu. Tshaka dza Zebu (u fana Brahman, Afrikaner na Nguni) dzi ya konḓa u langea nga nnḓa ha musi nwana atshi khou mama. Dzinwe nḓila dza uri mafhi abve, mafhi athoma ubva nga murahu ha second dza 40 uya kha 60 nga murahu ha u tsikeledza. U lenga u dzi fha mutsiko na u thoma u hama zwi na masiandaitwa ane asa vhe avhuḓi kha u ḓala ha mafhi. Ngauri inga engedza tshifhinga tsha ubva mafhi, inga fhungudza na tshifhinga tsha u mamisa ha ṱavhanya ha oma.
Tshifhinga tsha u ṱavhanya u bva mafhi a uthoma zwi nga nḓila hei: unga shumisa maḓi ane a khou tshimbila u ṱamba na u ṱanzwa dzi thungu na nga fhasi ha ḓamu. Ubva hafho wa omisa kha ṱhungu, u tshi khou shumisa labi ḽine wa ḓo fhedza wo ḽilaṱa, wa kona u hamula nga tshanḓa kha bigiri uri u vhone uri ahuna mavhala na u bvisa zwitzhili. Uvha na mavhala kha mafhi ndi tsumbo ya uri ḓamu ḽo kavhiwa. Arali hu sina mavhala, unga kona u thoma u shumisa zwanḓa kana zwa u shumisa mutshini.

U Hama nga Zwanḓa Kana nga Mutshini

©Chris Daly
Musi u tshi khou u thoma u hama nga zwanḓa, u hamula mafhi kha ṱhungu ubva mathomoni ayo. Zwine zwa vha uri zwo ḓoweleya u fanela u tou kokodza. U fanela u thoma mathomoni aṱhungu wa kokodza ubva mathomoni aṱhungu u swika magumoni. U fhungudza mufhiso, ufanela u ṋukadza ṱhungu nga mafhi kana cream ya mafhi ine ya vha ina lanolin. Musi u tshi khou hama nga mutshini, mutshini ubvisa mafhi ubva kha ḓamu fhasi ha vacuum. Zwi vha zwi tshi tou nga hu khou mamiwa nga tshiṋamana. Unga vheya tshithu tshine mafhi aḓo wela khatsho wa ita u tshi tshi bvisa uri hu dzhene muya.
Musi mafhi atshi khou bva nga zwiṱuku musi u tshi khou hama nga mutshini, unga puṱedzesa kha cluster uri i kone u bvisesa na mafhi ane avha uri o sala. U vha wo fhedza u hama arali hu si tsha bva mafhi kana musi ḓamu ḽo no vha ḽitete. Nga murahu ha musi wo no fhedza u hama, u fanela u kulumaga wa dovha wa tsireledza nga u ḓodza mushonga wa u lafha ṱhungu. U fanela u dzifha zwiḽiwa uri dzi dzule dzo ima nga murahu ha musi na ṱhungu dzi sa thu vhuyelela dzi tshi khou bva u hamiwa. Hezwi zwi thivhela na u kavhiwa nga zwitzhili uri zwi sa dzhene fhethu hune havha uri ho vulea.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe