U tsireledza zwi vhonala hu yone nḓila ya u kona u ḓiimelela kha nndwa ya u lwa na malwadze. Iya kona u ḓisa ndila nnzhi dzo fhambanaho dza u thusa khuhu uri dzi si ṱangane na malwadze, ane anga vha kana atshi khou bva kha vhathu kana kha zwipuka na kha zwishumiswa zwo no shumiswa bulasini. Mutakalo wa zwinwe zwipuka u vha u khomboni ngauri u shuma na zwinwe zwipuka zwine zwa vha uri zwi vha zwi tshi khou lwala kha mabulasi o fhambananaho. Zwi takadzaho ndi zwa uri zwi ya ḓivhea, zwino huna tsheho dzine dza vha dzo dzhiiwa u fhungudza tshiimo tsha u nga kavhiwa nga vhulwadze hovhu, sa tsumbo nga u dzulela u tshintsha zwiambaro tshifhinga tshoṱhe hu tshi vha na vhueni.
Khombo kha Vhathu
Vho rabulasi vhane vha vha uri vha fuwa vha tshi khou itela mbuyelo vha fhungudza khombo nga u dzharatela hune ha vha na dzi khuhu. Vhathu vhane vha vha vha tshi khou ṱoḓa u dzhena vha fanela u nwala madzina avho getheni uri hu kona u vhonala kutshimbilele kwavho nga ngomu na uri vha do kona u vhona uri hu vhulwadzwe ho wanala ngafhi.
Nga ngomu hanefho hu vha huna fhethu hune ha tshimbilea. Munwe na munwe ane adzhena zwi sina ndavha uri ndi muṋe wa bulasi kana ndi mueni kana mushumi u fanela u sa dzhena nga zwiambaro zwe avha o zwi ambara. Vha tshi fhedza vha fanela u ṱamba vha vhea na thavhula, zwiambaro zwavhuḓi na zwienda zwi vha zwo vha lindela nnḓa. Vhashumi kanzhi vha vha vha na zwiambaro zwavho zwine vha shuma ngazwo.
Vhathu vha lavhelwa uri vha ṱambe tshifhinga tshoṱhe musi vha tshi khou ya u dala fhethu hune ha vha ho fhambana, kana ha lavhelelwa uri vha tou ṱamba milenzhe fhedzi, zwi tshi bva kha khombo ine vha nga tangana nayo. Zwiambaro zwine zwa vha zwo sala nnda zwi fanela u kuvhiwa zwa sala zwi si tshine vhulwadze. Ndi zwa ndeme uri muthu munwe na munwe ane a shuma bulasini a pfesese khombo dzine anga ṱanganana nadzo na u kona u dzi fhungudza. Vhadali avha tendelwi uya hunwe na hunwe.
Zwishumiswa zwa Bulasini, Zwiṋamelo na Zwiḽiwa
Hu itwa zwithu zwithihi zwenzwiḽa nga ngomu ha bulasi, zwoṱhe zwishumiswa zwine zwa vha zwi bulasini, na zwiḽiwa na zwinwiwa zwi fanela u kulumagiwa henefho nga ngomu u thivhela zwitshili zwine wa nga vha zwo dzhena zwi tshi bva kha inwe khuhu zwi tshi ya kha inwe. Tshithu tshine tsha vha uri tshi vha tsho bvela nnḓa tshi tshi vhuya tshi fanela u thoma tsha lafhiwa.
Zwinwe zwine zwa konḓesa ndi u thivhela dzi goloi u dzhena na malwadze bulasini, u fhungudza heyi khombo ndi u tou dzi fafadzela musi dzi sa thu tenedelwa na uri adzi koni u ya fhethu hoṱhe. Na kuḽele ndi inwe khombo, ngauri inga vha yo hwala malwadze manwe ane anga vha a khombo.
U fhumgudza hezwi vho rabulasi vha fanela u zwiita mafhungo uri vha khou fha zwifuwo zwa vho zwiḽiwa zwine zwa vha na mutakalo.
Zwinwe Zwipuka
Khuhu dzi dzudziwa nga ngomu u shavhisa uri dzi nga shatana malwadze. Vhoṱhe vho rabulasi vha shumisa nḓila nnthihi ine vha vhea dzi khuhu dzine dza eḓana fhethu huthihi dzine dzo ḓa dzoṱhe dzine dza beba khathihi dza dzula dzoṱhe u swikela dzi tshi vho ṱuwa.
Tshifhaṱo tshi ya kulumagiwa musi dzi khuhu dzi tshi fhedza u ṱuwa, u thivhela uri dzine dza ḓa dzi si wane malwadze. Khuhu dzine dza vha dzi tshi khou lwala dzi mbo ḓi bviswa na zwenezwo u shavhisa uri dzi nga shata dzinwe nga vhulwadze, dza fa dzi mbo ḓi vhulungwa na zwenezwo.
Na uri dzi kwamane na dzinwe khuhu azwo ngo tendelwa. Khuhu dza ḓaka ndi dzone dzine dza tou vha khombo khulu kha u shata dzinwe nga vhulwadze hupfi dzi vha dzo hwala Pathogenic Avian influenza ine ya divhea sa mukhushwane wa khuhu.
I dzhiiwa sa yone khulwanesa ya khombo kha ḽifhasi. Nauri manwe a malwadze ayo aya shavhela na kha vhathu. Uḓa ha vhulwadze zwiitwa nga u dzula dzi dzoṱhe fhethu huthihi. Khuhu dza ḓaka na dzo faho dzi ya kona u tshikafhadza maḓi ane a fhedza a tshi khou ḓisa vhulwadze kha dzinwe.
Dzi mbevha nadzo dzi ya tswenya, nga u tswa zwiḽiwa, na ukwashekanya makumba na u vhulaya khuhu ṱhukhu, dzi ya kona u hwala na manwe malwadze ane avha uri ha koni u tshila asi ho kha zwipuka sa lice, mites na flies. Dzi fanela u bviswa kule na fhethu hune ha vha na u bveledziwa nga u vala zwivhana zwoṱhe na u vala dzi ṱhanga dzine dza nga vha dzo vulea kana u kulumaga hoṱhe hune havha na mashika. Hu ya reiwa na zwilibana uri dzi kone u tou fashiwa na u fashiwa.
Zwine zwa nga Thusa kha u Bveledza
A zwi ngo leluwa u fuwa khuhu arali dzi tshi vha dzi tshi khou sokou tendelela na miḓi dzi tshi khou pala zwiḽiwa. Zwenezwo vhafuwi vha fanela u lwa nga nḓila dzoṱhe u ita luhura lune lwa ḓo kona u thivhela uri dzi si pfuke ndi hone dzi sa ḓo wana vhunzhi ha malwadze.
Arali zwi tshi khou konḓa vho rabulasi vha fanela u shumisana u tsivhudza vhathu nga ha khombo ya malwadze ana anga vha hone kha khuhu:
Vha fanela u bvisa khuhu dzine dza vhonala unga dzi khou lwala kha dzinwe.
Vha fanela u vhidza vha ḓivhi vha zwipuka uri vha ḓe vha ṱole uri vhulwadz vhu khombo u guma ngafhi.
Vha fanela u bvisa dzoṱhe dzine dza vha uri dzo fa nga u ṱavhanya.
U fanela u renga khuhu kha vhathu vhane vha ḓivhea.
Vha fanela u bvisa khuhu nntswa kha dza kale vha thome vha vhone uri adzi khou lwala na vha saathu dzi ṱanganisa na dza kale.
U vha na vhukwamani na murengisi wa khuhu na khuhu nga maanḓa arali a muthu ane adzula atshi khou ṱoḓa khuhu dzawe fhethu ho fhambananaho.