Tšhireletšo ya Hlago Tšweletšong ya Diruiwa tša Maphego

© Chris Daly

Hlokomelo ya hlago e bonwa bjalo ka tšhireletšo ya mathomo ya go lwantšha malwetši a diruiwa tša maphego. Go ra gore magato a mmalwa go thibela dinonyana go tšwa go baemedi ba go rwala malwetši, e e ka bago se sengwe le se sengwe go tšwa go batho le diruiwa tše dingwe, furu le ditlhamo tša go lema. Barethekniki ba maphelo a Diphoofolo le dingaka tša diphoofolo kudukudu ba ka ba kotsi ya godimo, ka lebaka la gore ba šoma le diruiwa tša go lwala tše di fapanego. Mahlatse ke gore ba lemogile se le go tšea magato a go fokotša kotsi, go fa mohlala, bjalo ka go fetolela diaparo ka morago ga ketelo ya polasa ye nngwe le ye nngwe.

Kotsi ya Batho

Balemirui ba kgwebo ba fokotša kgonagalo ya malwetši a batho go tšweletšo ka go dira magora go dikanyetša diruiwa tša maphego dintlong tša tšona. Batho bao ba nyakago go tsena lefelong la tšweletšo ba swanetštse ke go saena ka lefelong la kamogelo ya go boloka dipego tša mekgato ya go tsena le go tšwa ka gare ga lefelo le go hlaola mothopo wa tšhilafatšo ge e le gore gowa bolwetšwi go be ka hlaga.

Mafelo ka tlwaelo a na šawara ya go tsenela ka lefelong la tšweletšo. Mang le mang yo a tsenang mo lefelong leo go tšwa ka ntle, e ka ba molemi, modiredi wa polaseng goba ngaka ya diphoofolo, o swanetše go tlogela “diaparo tša ka ntle” monyakong wa šawara. Go tloga fao ba swanetše go tšea šawara, moo e lego gore o šomiša thawele, diaparo tša go hlweka le dieta di a tlogelwa ka lehlakoreng le lengwe la šawara. Ka tlwaelo bašomi ba na le diaparo tša bona, tšeo di ka se tlošwego mo mafelong a tšhireletšo.

Batho ba ka kgopelwa go tšea šawara le diaparo nako ye nngwe le ye nngwe ge ba leba tšweletšong ya go fapana, goba ba ka no hlapa fela maoto magareng a diyuniti, go eya ka dikgonagalokotsi. Diaparo tše di šomišwago ka gare ga mafelo ba swanetše go hlapa ba ba le dibolayatwatši ka moo mafelong go netefatša gore ga go na le malwetši.

Go bohlokwa gore batho kamoka bao ba šomago polaseng, go kwešiša kotsi eo ba e tlišago le go šoma mmogo ba fokotše kgonagalokotsi. Mesepelo ya baeti ka tlwaelo e kgaoletšwa go mafelo a a riilego ka gare ga lefelo la tšweletšo.

Ditlhamo tša Temo, Dinamelwa tša Difatanaga le Furu

©Chris Daly

Tshepedišo ye e swanago e swanetše go šomišwa go se sengwe le se sengwe seo se sepelago ka polasa. Ditlhamo tša temo ka moka, le didirišwa tša go fepa diruiwa tša maphego le tša go nwela, di swanetše go hlwekišwa ka mo lefelong leo go thibela go ba gola ga dipakteria le malwetši a go phatlalala a dinonyana go tšwa go ye nngwe go ya go ye nngwe.

Le se sengwe le se sengwe seo se tšewago lefelong la ka ntle, le swanetše go bolayawaditswatši pele ga go dumelelwa mo lefelong. Ye nngwe ya dikarolo tše di gakantšhago kudu mo ke go thibela difatanaga go ka tliša bolwetši ka polaseng. Go fokotša kgonagalokotsi, difatanaga di gašetšwa le dithibelatwatši pele di ka dumelelwa ka polaseng le mosepelo wa tšona ka tlwaelo o kgaoletšwa mafelong a a riilego ka dipolaseng.

Dijo ke ye nngwe ya dikgonagalokotsi, bjalo ka ge e ka ba le mouta oo o ka tšweletšago mpholo. Go fokotša kgonagalokotsi, balemi ba swanetše go netefatša gore ba ebela dinonyana tša bona boleng bjo bobotse.

Diruiwa tše Dingwe

Dinonyana di bewa ka dintlong go fokotša go kopana le diruiwa tše dingwe, go akaretša le dikgogo tše dingwe. Bontšhi bja balemi ba diriša tšhepidišo ya “tshohle di a tsena tsohle di a tšwa”, moo e lego dinonyana di hlakantšhwa mmogo go ya ka mengwaga ge di fihla ka polaseng gomme tša beiwa mmogo ka nako ya ka leboo la tšweletšo go fihlela di tloga polaseng.

Meago e hlwekišwa ka botlalo le go bolayatwatši pele le morago ga sehlopha se tšweletše ka leboo la tšweletšo, go thibela malwetši a go tšwa go phatlalatša go tšwa sehlopheng se sengwe go ya go se sengwe. Dinonyana tša go lwala di tlošwa ka bjako le dinonyana tše hlokofetšego di a bolokiwa ka bjako go thibela go phatlalala ga malwetši.

Go ikgokaganya le diruiwa tše dingwe go swanetše go efogwa ka moo go kgonegago. Dinonyana tša lešoka kudu ka ge ba e bonwe bjalo ka fetetšago mpshikela wa Avia wa go ba le ditwatši kudu, yo gape a tsebjago bjalo ka mpshikela wa dinonyana. Bolwetši bjo bo bonwa bjalo ka ye nngwe ya ditšhošetšo tše kgolokgolo ya tšweletšo ya kgogo lefaseng le ye mengwe ya malwetši e ka lwatša batho. Go wa ga bolwetši go feleleditše ka polao ya bontšhi ya dinonyana tša kgogo ka dinageng tša mehutahuta go kgabaganya lefase. Dithorwana tša dinonyana goba tše di hwilego di ka šilafatša le meetse a go nwa ao a ka hlolago go wa ga bolwetši.

Magotlo le magotlwana ke ye nngwe ya swariša hlogo kudu. Go tlaleletša mo go utswego dijo, go ja le go pshatla mae le go bolaya ditsuwane, di rwala malwetši a go fapafapana gammogo le diphelakadingwe, dinta, go swana le ditshwedi le dintšhi. Dikokoni di swanetše go bewa ka ntle ga mafelo a tšweletšo ka go šitiša phihlelelo ya go meagong le go tswalela le mašobana le mabulego ka dilo tšeo di ka se phunyegego ke dikokoni, go swana le ya masenke, goba tša go tiya tša samente. Mananeo a go goketša goba di swara a swanetše go šomišwa gape go fokotša palo ya sehlopha lekolwa.

Maele Mabapi le Tšweletšo ya Setšhaba

Tšhomišo ya tšhireletšo ya tšweletšo ya setšhaba e kgauswi le go ka se kgonagale ge dinonyana di dumeletšwe go ja tše dingwe ka tikologong ya setšhaba ya dijo. Ka fase ga maemo a go swana le a, beng ba diruiwa tša maphego ba ka leka go šomiša ditlabakelo tša go ba le tsebo le gona ba ka hwetša go dira lepheko leo le dinonyane magareng ga tšona le malwetši le baemedi ba bangwe ba go sepetša malwetše.

Ge se se ka se kgone go dira legora leo, batšweletši ba diruiwa tša maphego ba ka šoma mmogo go dira gore batho ba lemoge kgonagalo ya malwetši le go šoma mmogo go šireletša dinonyana ka go:

Go tloša dinonyane tša go lebelega bjalo ka ge e ka ba e lwala kudu go tšwa go tše dingwe tša setšhaba.
Tsebiša ba Dithekeniki tša Maphelo a Diphoofolo ge ba ka bona malwetši le go netefatša gore ga se bolwetši bjo kotsi.
Tloša diruiwa le go lahla tše hwilego pele ga ge di ka ba le tšhošetšo ya maphelo.
Reka reka fela dinonyane go tšwa go methopo ye e nago le seriti.
Arogantšha dinonyane tše di swa le tše dingwe tseo di lego gona dibeke tše mmalwa go netefatša gore dinonyana tše di swa ga di a tliša dikotsi tša maphelo.
Boloka kamano magareng ga bareki le dinonyana go tlase go kgonegago, kudu ge e le nnete gore bareki ba sepele ka gare ga mafelo go reka dinonyane.

Translated by Lawrence Ndou