Tani hi leswi purasi kunga bindzu na mali na nkarhi leswi tirhisiwaka, ku teka xiboho swifanele ku endliwa naswona hinkarhi. Van’wamapurasi vafanele ku tekela enhlokweni switirhisiwa swa purasi. Switirhisiwa kungava vatirhi (labour), mali, nkarhi, vukona bya mati na swilaveko swa makete. Hinkwaswo switirhisiwa leswi swifanele kuva eka swikongomelo swa n’wamapurasi- swa ku bindzurisa.
Swikongomelo swin’wana swa mapurasi leswinga hoxaka xandla eka ku teka swiboho e purasini swikatsa:
Ku tlakusiwa ka vuhumelerisi na vuxavisi
Ku hunguta tihakelo
Ku papalata makhombo na swikweleti
Kukuma switandadi swakahle swa vutomi xikan’we naku hlayisa ndyangu.
Kutiyisisa leswaku purasi rivakona kuringana nkarhi woleha
Maendlelo yo teka Xiboho
Maendlelo yo teka xiboho e purasini (xikan’we naleka xiyenge xihi na xihi xa vutomi) swinga avanyisiwa hi ntlhanu wa swiphemu.Kuma xiphiqo
Kungava na swiphiqo swofana nakuva kungari na mbuyelo eka swibyariwa swa wena, kambe xiphiqo lexi xisukela kwihi? Ungava u tirhisa mbewu ya khwalithi yale hansi? Xana ungava u hatlisa ku byala swimilani kutani swikarhatiwa hi gwitsi? Kumbe misava ya wena hiyona yingariki kahle?
Xiphiqo kungava kuri nkateko waku byalo. Sungula hiku hlengeleta vuxokoxoko. Xikombiso, tivisisa hi ndlela leyi van’wamapurasi lavan’wana va tirhisaka xiswona – vangava va tirhisa swononisa misava kumbe manyoro, vabyala rini, vacheleta kufika kwihixikan’we na swin’wana.
Lavisisa swintshunxo
Endzhaku kakuva kukumeke xiphiqo xikan’we na swivangelo swakona, swintshunxo leswinga kona swifanele ku lavisisiwa. Xana unga kota ku cinca nkarhi wo byala, chela manyoro kumbe u tirhisa muxaka wun’wana wa mbewu? Leswi swifanele ku kambisisiwa kuvona leswaku swina xiave xotani hikwihi- ku hatla u byala kumbe ku antswisa misava hi manyoro loko kungase byariwa leswinga endlaka leswaku swimilani swimila kahle, leswinga tlakusaka mbuyelo.
Teka goza ro antswa
Xana hi swihi swintsunxo leswinga antswisaka kutirha kahle ka purasi? Pimanyisa swa kahle na leswingariki kahle swa xintshunxo xin’wana na xin’wana kuya hi ntsengo, swita lava vatirhi votani hikwihi, nkarhi na makhombo. (E.g. manyoro yanga durha ku xava naku fambisiwa kambe una tihomu kuva u endla ya wena manyoro, kambe swinga teka nkarhi woleha.)
Tirhisa xiboho
Loko u tirhisa xintshunxo xa kahle, endla leswaku xitirha. Switirhisiwa leswi lavekaka (e.g.vatirhi, ncheleto, manyoro) swifanele ku lulamisiwa, leswi vulaka ku endliwa. Muteki wa xiboho u fanele ku teka vutihlamuleri byaku endla leswaku swa humelela. (E.g. thola munhu wo hlengeleta tluva leswaku kuta sungula ku endla manyoro, hlawula nkarhi waku chela manyoro kutani u kunguhata ntirho waku chela manyoro hinkarhi wa kahle.)
Langutisisa mbuyelo
Veka tihlo eka leswi humelelaka kuvona loko swikongomelo swifikeleriwa. Ku hlayisa vuxokoxoko eka mapurasi swina nkoka ku tiva leswi swinga cinciwa naku antswisiwa. Tsala ehansi hinkwaswo leswi cinciweke xikan’we na mbuyelo wihi na wihi lowunga fikeleriwa. (E.g.ku cheriwe manyoro yotani hikwihi, xana hikwihi kuhambana eka mbuyelo eka masimu laha unga chelangiki manyoro?)
Translated by Ike Ngobeni