Natal Mahogany

Vito

Natal Mahogany [Trichilia emetica]

Vito ra xi Latin

Trichilia emetica

Nhlamuselo

Nsinya lowu iwukulu swinene naswona wutshama wuri rihlaza wutlhela wuva na marhavi lawa ya hangalakaka ku erndla ndzhuti. Matluka ya wona iya rihlaza lawa ya hatimelaka nyana . Mabilomu ya wona ya nuhela kahle swinene naswona nawona yana muhlovo wa arihlaza leringana khirimi naswona yavakona hixitalo endzhawini yinwe.
Yakota ku kondzelelela dyandza ra xixika na mberha leyi titimelaka. Mahanti ya wona iya buraweni lowo dzwihala, kasi nsinya lowu wukota kukula wufika eka 20m hikuleha. Mabilomu ya vitana ngopfu tinyoxi na swinyenyani. Minkarhi yinwana nsinya lowu wukota kuva wuva na mabilomu ya xinuna lawa yanga tswaleku mihandzu.

Switirhisiwa

Tintohe tiwa tsakela ngopfu mabilomu lawa kasi timfenhe na timhunti titsakela mihandzu ya ntsinya lowu. Va aki valoveka mbewu leyi ematini leswi endlaka leswaku kuva na mati lawa yangana masi nyana lawa yatirhisiwaka xikanwe na xipinichi. Mbewu ya kona nayona yidyiwa hitinxaka tinwani ta tinyenyani. Mafurha lawa ya humaka eka mbewu leyi yatirhisiwa ku tola no horisa marhambu.
Mahanti ya wona lawa yanga buraweni wobasuluka yatirhisiwa ku endla swilo swohambana hambana kukatsa no endla dayi. Mabilomu yakona ya huma exikarhi ka August na November kasi mihandzu yikumeka exikarhi ka December na April. Tihunyi takona ta vatliwa ku endla swichayachayani, switirhisiwa swalendlwini, fenichara hambi swikwekwetsu leswintsong.

Vutshamo

Minsinya leyi yakumeka laha kunga pfuleka e Sudan kuya e Kwazulu-Natal ya tiko ra Afrika Dzonga.

Laha wu kumekaka kona

Muxaka lowu wa nsinya wukumeka eka tindhawu tohambana hambana kufana nale Limpopo na Kwazulu-Natal e Afrika Dzonga.

Swo switiva

Hambi leswi mihandzu ya nsinya lowu yidyiwaka , swina nkoka kutiva leswaku makamba ya mihandzu lowu yana poyizeni ya dlaya.