Mfuwo wa Albertina Sisulu

©Eric Miller

Albertina Sisulu, loyi a tivekaka ku antswa tani hi “Mother of the Nation kumbe Ma Sisulu”, una ndhuma tani hi mulwela ntshuxeko wa tiko ra Afrika Dzonga xikan’we na nghamu ya mulwela ntsuxeko, Walter Sisulu.

U tiveka swinene hikokwalaho ka vuswikoti eka vurhangeri na matimba ya vumanana lebyi nga endla leswaku a suka e Transkei kuyava nhenhakazi ya nhlohletelo swinene e Afrika Dzonga.

A tishamela a timiyelerile tani hintolovelo na ntumbuluko wayena kambe ari wansati wotiya swinene nokota ku kondzelela eka malembe lawa yotala yaku xanisiwa hi mabunu loko kahari na xihlawuhlawu leswi hiswona swinga endla leswaku ava wansati wohlawuleka kuva a tlangeriwa.

Khale ka president Jacob Zuma un’wi hlamusela tani hi khokholo ra nseketelo kungari eka muti wa ka Sisulu, kambe na vandla ro lwela ntshuxeko, laha anga hlayisa, a khutaza, a ongola xikanwe naku dyondzisa varhangeri votala na lava vanga rhanga emahlweni eka ku simekiwa ka Afrika Dzonga lontshwa wa xidimokirasi.

Manana Sisulu utshama a avelana hi leswi aswitsundzuka hi mudyondzisi wa yena loyi anga n’wibyela leswaku; “Mahanyelo ya yena i mudyondzisi wa matimba swinene. Yana matimba kutlula xin’wana na xin’wana lexi anga xivulaka.” Hiku languta mahanyelo ya manana Sisulu, aswi hlamarisi kutwa leswaku marito lawa yan’wi hlohleterile.

Ndzhaka yayena yile ka mihandzu yaku lwela ntshuxeko loku ko leha no tika swinene. Una xivandla xohlawuleka swinene xo xiximiwa exikarhi ka varhangeri va Afrika Dzonga.

E mahlweni ka kulwela ntshunxeko, yena na ndyangu wa yena va xanisiwile swinene hi varhangeri va xihlawula mbala va mfumo wa xihlawuhlawu.

Eka hinkwaswo leswi uyile emahlweni atiyimiserile naswona anga pfumelelangi ku chavisiwa, leswi aswinga susi miehleketo yayena eka ku lwela ntshuxeko wa tiko rerhu raku pfumala xihlawu-hlawu.

“Ringeta tani hileswi vanga ringetaka ku, kambe avange tshovi moya wayena, avanga endli leswaku akwata kumbe ku tala mbilu, avangata hlula rirhandzu ra yena,” kuvula Archbishop Desmond Tutu loko a vulavula hi manana Sisulu.

Translated by Ike Ngobeni

Kuxiximiwa eka malembe ya vukorhokeri

Albertina Sisulu i wun’wani wa vanhu lava hloniphiwaka ngopfu eka matimu ya tiko ra Afrika Dzonga. U kumile kuxiximiwa ko hlaya eka vukorh...more

Albertina Sisulu: Mhani wa rixaka

Endzhaku kaloko Albertina atava a tekanile na Walter uvuye a nghena hi nhloko eka misava ya yena ya tipolotiki. Loko atava aye evuchavela wh...more

Albertina na Walter Sisulu - Tsonga

Albertina Thethiwe u hlangane rosungula na Walter Sisulu loko a ha tirha exibedlhele xa Johannesburg General Hospital hi lembe ra 1941. Ari ...more

Ntirho wa Afrika Dzonga leyi tshunxekeke

Albertina Sisulu angari eka timhaka ta tipolotiki kufikela a hlangana na Walter hi 1941. Na hinkarhi walowo, a nghenela tinhlengeletano ntse...more

Migingiriko yin’wana yati polotiki

Endzhaku kaloko atava a hetile exikolweni xale henhla, Albertina Sisulu u tekile xiboho xakuva aya dyondzela vunese....more

Albertina Sisulu: Vutomi bya nhenha

Utswariwe ari nwana wa Bonilizwe na Monikazi Thethiwe hiti 21 October 1918, e ndzhawini ya Tsomo ekhale ka Transkei, Nontsikelelo Thethiwe a...more