Manyoro na Vurimi bya Organic

© Chris Daly

Swo nonisa misava swina swakudya swotala swinene leswi laviwaka hi misava naswona swina nkoka swinene kunonisa misava eka vurimi bya organic. Manyoro yatele hi swakudya swa kahle leswi vuyerisaka misava. Manyoro ya pfuneta eka kutiyisisa leswaku misava yitshama yiri karhi yitsakama kuringana nkarhi woleha. Loko murimi angari na manyoro yoringanela kuna tindlela totala to endla leswaku ya fikelela ndzhawu yikulu – laha manyoro yanga ndlaelriwaka laha kunga byariwa swimilani yakatsiwa na misava kambe kungari eka ndzhawu hinkwayo leyi rimiwaka.
Manyoro lawa ya sukaka eka swiharhi ya tala ku tirhisiwa eka vurimi bya organic hikuva yatele swakudya swamisava swantumbuluko. Manyoro ya ntumbuluko kube yo ka yanga katsiwanga nanchumu yanga hisa swimilani leswingata dyiwa hi vanhu, leswi kungava mihandzu kumbe matsavu. Yanga tirhisiwa eka madyelo ya swifuwo, swimilani swa mafurha ya nkoka na swinwana swimilani. Xivangelo hileswaku kuna ti bacteria tinwana eka manyoro letinga vangaka mavabyi eka vanhu.
Manyoro ya swihari lawa ya tirhisiwaka yafanele ku lulamisiwa kahle loko yanga se tirhisiwa ku nonisa misava. Manyoro ya fanele kutshikiwa nkarhi nyana ya bola hiwoxe kutani hikona yanga tirhisiwaka eka xirhapa xa matsavu na mihandzu. Loko kutirhisiwa manyoro ya swiharhi yafanele kululamisiwa, kufanele kuva na nhlayo yoringanela leyinga fuwa hi carbon kusuka eka swimilani leyi faneleke kukatsiwa (hixitalo carbon: nitrogen ratio ya 30:1 yalaveka) kutiyisisa leswaku kuna ku tshoveleriwa ka swirho leswi endlaka manyoro yo lulama. Eka xiyimo lexi kutsakamaka ngopfu kuva na kubola ka manyoro hiku hatlisa. Loko tindhundhuma ta manyoro titshamela ku hundzuluxiwa naswona maxelo ya pfumeleriwa kuya eka 55℃ kuringana mavhiki mambirhi, leswi swita endla leswaku yahatlisa swinene kuva ya bola.
Eka Salmonella, hambi kuri maxelo yale hansi nawona yalulamile swinene loko kuriku carbon: nitrogen ratio yile hansi ka 20:1. Xo biha hiku tshama ndhundhuma yirikarhi yi hundzuluxiwa eka mahiselo yale henhla hileswaku ku lahleka nitrogen NH₃ hiku tshwa hi dyambu. Manyoro ya ntumbuluko yanga tirhisiwa hi swimilani kukondza ya cinceriwaeka humus hiti microbes ta misava. Maendlelo hinkwawo lawa ya hlayisa swakudya swa misava naswona yanga endla leswaku kuva na kuhunguteka nkarhi nyana na swakudya.
Tlhandla kambirhi, kungava na switsotswana swotala kufana na tihumba nati earwigs. Murimi ufanele kuva a tivisa lava nyikaka xitifikheti loko kutirhisiwe manyoro swihari. Muxaka wa swihari laha manyoro ya humaka kona naswona swifanele kutsariwa e hansi. Swifanele switlhela swiendliwa nale ka swakudya swa marhambu, timhondzo kumbe ngati na swinwana.
Aku fanelanga ku tirhisiwa (manyoro ya vanhu) eka vurimi byihi na byihi. Vulongo bya swiharhi kusuka laha tihomu takona tixavisiwaka na matoto kusuka laha ku fuyiwaka tihuku totala aswi pfumeleriwanga na kanwe. Eka mafuwelo lawa kutirhisiwa ti antibiotics nati hormones na swiharhi swinga pfumeleriwiki ku famba famba swintshuxekile hiswona swi endlaka leswaku swinga pfumeleriwi eka vurimi bya organic.

Translated by Ike Ngobeni