Ditlamelo tsa Kagô tse di Tlhokwang ke Dikgomo tsa Mašwi

© Louise Brodie

Thulaganyo ya kagô e e nang le dikamotshana tsa bongwe ka bongwe tse di loleya le tsona di ka tlamelwa ka ge seno se tlhoka karolwana e e ka nnang 10m2 go phologolo ele nngwe. Seno se tlile go sireletsa dikgomo kgatlhanong le mogote wa selemo, bosa jo bo metsi le maêmô a a seretse a a ka isang go mastitis le pôlô ya lonao. Komisô ya mosutele le yona e ka laolwa. Mosima wa bobolokelo jwa mosutele o tshwanetse go tlamelwa go thibela kgotlhelego ya dinokana tsa tlhagô.
Bodilo jwa konkereite ga se boalô jwa tlhagô go dikgomo tsa mašwi, ka jalo dikgomo di tshwanetse go fitlhelela karolo e e mmu ya ikwetliso go di letlelela nakwana ya gotswa mo konkreiteng go thibela mathata a tlhakwana. Ditlamelo tse dingwe di akaretsa lefelo la bobolokelo jwa difepi (furu kgotsa tse di loileng) le lefelo le difepi di ka tswakanngwang mo go lona pele ga phepô. Lona le tshwanetse go nna gaufi le lefelo la kagô go fokotsa tiro.
Thulaganyo e e tseneletseng ya kagô e e amogelang ditlhopha tsotlhe tsa diphologolo tsa motlhape wa tsa mašwi e tshwanetse go ka agwa ke moitseanape wa dikagô tsa diphologolo. Megope ya sefepi e tshwanetse go nna mo letlhakoreng la kagô le le gaufi le lefelo la bobolokelo jwa sefepi gore phepô e nne bonolo. Mepe wa kagô o ikaega ka diphefo (go bona kelomowa e e tshwanetseng) le tshologo ya dipula.
Motsamao wa letsatsi le ona o tshwanetse go akanyetswa ka ge dikgomo di tshwanelwa ke go sireletswa kgatlhanong le letsatsi fa di ntse di ja gotswa mo megopeng ya sefepi. Megopo ya sefepi e tshwanetse go nna kwa letlhakoreng la borwa la kagô, ka borulelo jo bo lekaneng go sireletsa sefepi kgatlhanong le pula.

Dikagô tsa go Gamela

©Chris Daly
Kagô (kgotsa lefelo) e e kgaoganeng e e senang lerole e a tlhokega go gamela dikgomo mo go yona. Mo madirelong-potlana, go gama go dirwa ka seatla kgotsa ka go dirisa motšhine o monnye wa kgamô o o kgonang go rwalwa. Metsi a a mogote le a a tsididi a a tsamayang a tshwanetse go nna teng go tlhapisa dithoba pele go ka gangwa le go tlhatswa metšhine ya kgamô le meteme ya mašwi morago ga go gama. Raka e go omisetswana meteme ya mašwi mo go yona le lefelo le go bolokelwang didiriswa mo go lona le tsona di a tlhokagala. Swaki e kgolo ya mašwi e e ka tsidifatswang e tshwanetse go nna teng go boloka mašwi.

Translated by Nchema Rapoo