Nako ya ho Etela Richtersveld

Potso ya Didolara tse Dimilione

©David Fleminger
Ntlha ya pele, ho na le dipalesa ho pholletsa le selemo. Dipalesa tsa mahlabula tsa dimela tsa makgasi a matenya (tse kang di crassula) di eketsa lesela nakong ya dikgwedi tse chesang ho tloha ka Pudungane ho ya ho Hlakola. Di geophyte le dimela tse ngata (tse kang lelapa la Amaryllis) di thunya ha maemo a mocheso a qala ho bata, ha hwetla ho mathwasong a mariha. The Scented Candelabra Lily, Brunsvigia bosmaniae, e kentse pontsho e tsotehang, e phalla dibeke tse tharo ka mora dipula tse matla ka Hlokubele-Mmesa (le hoja sena se sa etsahala selemo le selemo). Jwale, mariha, mefuta e mengata ya lekgala e qala ho thunya.
Leha ho le jwalo, ketsahalo ya bohlokwa, leha ho le jwalo, e kgaotsa ha boemo ba lehodimo bo qala ho futhumala ha nako e ntse e ya mariha-mathwasong a selemo. Kahoo, ka ho pharaletseng, dipalesa tse tummeng tsa selemo di tswa pakeng tsa Phato le bohareng ba Lwetsa, fana kapa o nke dibeke tse seng kae ka lehlakoreng le leng. Ho fihlela bofelong ba Phato hangata ho nkwa e le nako ya tlhoro, empa ho na le mefuta e mengata ya ho nahana ka yona.

Metsu e Mengata, Mofuthu o Molemo

©Jacques Marais
Qalong, ho na le mefuta e sa tshwaneng ya dipalesa tsa naha, ho kenyelletsa selemo (jwaloka daisies), vygies (mesembs), perennials, geophytes le dihlahla, tseo tsohle di kenang dipalesa nakong ya selemo. Mefuta ena e fapa-fapaneng e na le mefuta e sa tshwaneng ya bophelo mme e tla thunya le ho shwa ka dinako tse sa tshwaneng nakong ya nako.
Ya bobedi, o tlameha ho fumana ha pula e na dipula. Dipalesa di tla qala ho qeta kgwedi kapa tse pedi ka mora dipula tse kgolo, mme di ka etsahala ka dinako tse sa tshwaneng dikarolong tse sa tshwaneng tsa sebaka sena. Bohloko ba pula e amana ka ho toba le matla a palesa - pula e ngata, e ntlafatsa ho feta.
Jwale, o tlameha ho ipotsa, o hokae? Dipalesa di atisa ho thunya ha mocheso o qala ho phahama. Hangata keketseho ena e qala ka lehlakoreng le lebopong la lewatle le ka leboya, pele e fallela ka bophirimela ho ya ka hare ho Namaqualand. Boemo ba bolelele bo boetse bo phetha karolo, ha o ntse o le hodimo, ho tla ba bobebe, me hamorao dipalesa di tla qala. Dibaka tse phahameng tsa Dithaba Tsa Kamieskroon di ka nna tsa ba le dipalesa ho fihlela ka Mphalane.

Buka Esale Pele

O boetse o tlameha ho nahana ka maemo a lehodimo a selemo. Haeba ho ena le tshohanyetso ho tloha mariha ho ya ho selemo se chesang, dipalesa di tla shwa kapele. Haeba, leha ho le jwalo, mocheso wa selemo o tlaase, ka mantsiboya a batang, dipalesa di tla kgomarela nako e telele haholo. Maemo a lehae ke ntlha e nngwe e le hore moya o matla, o futhumetseng o fofang dithabeng o ka hlakola kolone yohle ya dipalesa bosiu bo le bong, kahoo o tlameha ho ba maotong a hao.
Ka hona, ho itshetlehile ka hore na o hokae le hore na ke dipalesa tsa mofuta ofe tseo o batlang ho di bona, nako e ka qala ho fihlela bohareng ba Phupu mme e tswela pele ho fihlela qetellong ya Lwetse. Phato ke beche tshepahetseng ka ho fetisisa, haholo-holo Nieuwoudtville le Springbok. Leha ho le jwalo, ho na le bothata. O sitwa ho emela ho fihlela dipalesa di qala ho thunya ebe o qhomela koloing ya hao le morabe wa hao ho ya Namaqualand.
Lebaka ke hobane, nakong ya dipalesa, sebaka sohle se bukuwe dikgweli pele ho nako. Ke fumane sena ka letsoho la pele ha ke fihla Vanrhynsdorp ntle le sebaka sa bodulo se nkilweng pele, ho fumana feela hore hotele e nngwe le e nngwe, ntlo ya baeti le dikampong e ne e tletse, mme ke bolela ho feletseng. Metse e haufi ya Vredendal le Nieuwoudtville le yona e ne e le seqhomane. Ke boikutlo bo tshabehang ba ho kgomarela toropong e sa tlwaelehang, bosiu, ho etsa dithelefono tse fokolang ho tloha seteisheneng sa peterole, ho fumana feela hore ha ho na sebaka sa lehae leha e le sefe sa bodulo, ka theko leha e le efe.
Qetellong ke ile ka ya Klawer (dikhilomithara tse 20) mme ka kena ka kamoreng ya ho qetela ntlong ya baeti, ho fihlela haufinyane, sekolo sa polasing. Ha ke ntse ke dutse moketeng wa ho ikwetlisa o neng o sokolohile, ke ja dijo tsa hoseng, ke ile ka hlokomela hore ke bowatla ho nahana hore ke tla robala nakong ya nako ya selemo le waltz ka kamoreng ya hotele. Empa ke ile ka fumana matshediso hobane ke entse phoso molemong wa hau.

Ditokisetso tse Hlophisitsweng

Lebaka le leng la ho haella ha bodulo ke dihlopha tsa maeto. O ba bona hohle; dikoloi tse kgolo di hula batho ba dikete ba seng ba hodile ho pholletsa le Namaqualand ka dipalangwang tsa dipalesa. Hotele ho Vanrhynsdorp o ne o kgahla le bona, mabitso ohle a neng a apere matshwao a ne a kenngwa ka diaparo tse ntle tsa boithabiso le mahlasedi a dipalesa; meno a maholo le moriri o moholwanyane o phatsimang lebone la lebone. E ne e hlile e le boima ho ema moo ha ba ntse ba pota-pota baeti, ba qoqa ka thabo le batho ba tummeng ba eya tseleng ya ho ya bufeteng.
Hona jwale o se ke wa mpha phoso. Bakeng sa batho ba bangata, maeto a hlophisitsweng ke tsela e molemo ka ho fetisisa ya ho fihlella Namaqualand le dipalesa tsa yona, mme ke mang hore ke tlose monate wa bona? Dikotlo di o fa tshireletso, tlhokomelo le boiketlo. Di ka boela tsa eba chelete e ngata haholo.

Translated by Bongani Matabane
 latelang