Puso ya KwaZulu-Natal e emetse ho fihlela ka 2004 pele e dumellwa seaparong se secha sa dibetsa. Nakong yadlilemo tse leshome kamora dikgetho, KwaZulu-Natal e sebedisitse matsoho a tswang ho Natal le KwaZulu, a behilwe lehlakoreng le leleng.
Lepetjo, le ngotsweng motheong ka botala ka puo ya bona ya isiZulu ke Masisikume Sakhe, e leng se bolelang, "a re emeng mme re hahe". Lehare tlasa seaparo sa dibetsa le ngotswe ka Senyesemane le Sesotho, lekgetlo la pele historing ya Afrika Borwa hore lehare le bontshwa ka puo leha e le efe ntle le Senyesemane le Seafrikanse.
Ho tloha botlaaseng ke dithebe tsa Nguni le nonyana ya paradeise (Strelitzia reginae) dipalesa tse hlalositsweng ho yona. Sehlopha se setala sa beilweng hodima thebe se emela dithaba tsa Drakensberg, e leng moedi wa naha ya Lesotho le Foreisitata. Sebaka se setala se emela mebala ya naha ya KwaZulu-Natal.
Ho tshela ka morao ke thebe, ke mokgwa o tshwanang le o kgabiswang, ditshwantshetso tsa setso tsa bolaodi bo ka sehloohong. Thebe e tshehetswa ke tau (Leo kajeno) eo e neng e le karolo ya matsoho a kgale a KZN mme e emela matla a morena wa Zulu. Ka lehlakoreng le leng la thebe ke leqhwa le letsho kapa gnu (Connochætes gnu), eo pele e neng e le karolo ya ditshwantsho tsa Kolone le Porofinse ya Natal ho tloha ka 1870, le karolo ya seaparo sa yona ho tloha ka 1907.
Seaparo se secha sa Dihlomo, gnu e hlahiswa e atile ho e-na le ho matha, jwaloka matsoho a fetileng. Ka hodima thebe ke setopo se bopehileng jwaloka ntlo ya yinotshi. Ena e ne e le mohaho wa setso o neng o sebedisetswa ho etsa malapa a Nguni Borwa. Mehaho ena e ne e boetse e tlwaelehile ka Nguni e ka Borwa ya se neng se tsejwa e le Transkei le Ciskei.
Ho ba le matlo a mofuta ona ka kakaretso ho ne ho ena le matlo a mangata, a le mong bakeng sa hlooho ya ntlo le e mong le e mong bakeng sa basdi le bana ba hae. Mofuta ona wa mokgwa wa ho haha o se o lahlilwe haholo, empa o ntse o ka bonahala metseng e haufi le lesaka la Shaka.
Letshwao la Thebe - Thebe ya Nguni
Kgetho ya thebe e na le mekgwa e metle kaha e bonahatsa ponahatso tsa MaZulu a sehlabani le ba pelehi ba bona. Sebaka sena sa thebe se ne se sebediswa ka lekgetlo la pele ke Nguni e le lebone le lelelele (2 m limithara) moo mohlabani a neng a ipatile ha ho ne ho lahlelwa marumo a malelele ho yena.
Shaka o ile a fedisa thebe ya mofuta ona hammoho le lerumo le lelelele, a nkela sebaka se seng se sireletsehileng ka dimithara tse ka bang 1, e le hore se ka sebediswa ka letsoho ho lwantshana le lerumo le leholo. Hona jwale, esita le dithebe tse kgutshwanyane di sebediswa ka tlwaelo ho lwantsha banna ba bacha ba Nguni.
Dithebe tsa moetlo di entswe ka kgola le ho matlafatswa ka dithupa, tse ka tloswang ka tsela e bonolo ha di sa sebedisetswa ho lwana kapa meketeng. Marapo a tshwara dithupa sebakeng, hangata ka mmala o fapaneng le thebe e setseng.
Letshwao la Palesa - Nonyana ya Paradeising
Lebala la dinonyana kapa serapa sa dipalesa (S reginæ) e ne e le letshwao le tummeng la palesa ya Porofinse ya Natal. Ke semela sa matswallwa a dihlabeng haeba e le naha ya Zulu haufi le lebopo, empa ha e fumanwe ke Natal Kolony ya kgale, ka borwa ho Noka ya Tugela, empa e fumanwa e ntse e hola Transkei le Kapa Bochabela, mme e fumanwa haholo dirapeng porofenseng. Ka mokgwa o makatsang, ke dipalesa tsa molao tsa Motse wa Los Angeles California, mme di hola moo, mohlomong di tswa dijong tse tswang dirapeng tsa malapa.Translated by Sebongile Sonopo