Kushayela eVredefort Lesandingilizi

© Jacques Marais
Indlela lengenela eVredefort Lesandingilizi yi Parys, lidolobha lelikhangako lekungcebeleka lelakhiwengaseceleni kwemfula we Vaal. Kufika eParys nawuchamuka ngase Goli, utsatsa iN1 South, ulandzele timphaawu temgwaco letiya eBloemfontein. Nawucedza kwendlula Ligede lelibhadalela umgwaco iGrasmere, lendlela lelikhuni lingenela kumadlelo etekulima. Kungaba ngemakhilomitha lasiphohlongo ngaphandle kwase Goli, utowela libholoho lelidze wengcele eMfuleni iVaal lese Free State. Ngemuva kwalamanye emakhilomitha lalishumi (kungaba ngemakhilomitha lamashumi layimfica kusuka eGoli), tsatsa lendlela yekuphuma lebhalwe 'R59-Parys/Sasolburg', ngaphambi ufike lapho kubhadalwa umgwaco khona eKroonvaal Toll Plaza. Jika ngasekudla etulu kwalapho uhluka ngendlela khona bese uhamba emakhilomitha lamashumi lamabili uze ufike eParys.
Sigaba lesimfisha kufika edolobheni, umgwaco lomkhulu loya eParys (sitaladi se Loop) ufika kuluphawu lwekuma bese utsatsa indlela lejikako ngasekudla (Sitaladi Semanti) bese ngasencele (sitaladi iBree). Landzela lemilente yenja uye kumbukiso lomkhulu wetivakashi, sitaladi se Bree; indzawo lenkhulu legcwele tindzawo tekudla, titolo letitsengisako, tindzawo temihlobiso yekugaba kanye netitolo, inika emahora lamaningi ekutijabulisa ekuyaluka.
Nasewucedzile, chubeka wehle ngesitaladi se Bree uze ufike ekucaleni (lapho kuphela) kunemalambu emgwaco eParys. Kusuka lapho ungachubeka uhambe ucondze wentele kuyofika edolobheni lelincane le Vredefort (emakhilomitha lalishumi nesihlanu). Lenye indlela, ungajika ngasekudla, wengce libholoho lelikhangako ngetulu kwe Vaal, uchubekele ePotchefstroom ngaku R53 (lengaba ngemakhilomitha lamashumi lasihlanu). Le Vredefort Lesandingilizi yeNdzawo yeNtsaba ibonakala kahle, lekhuphuka ngaseceleni kweNyakatfo ye Vaal, bese uvumeleka kusuka kumbe kumigwaco yesikontela lemibili. Lomgwaco welitfuli lohamba eTintsabeni teNdzawo Lesandingilizi tinika bahambi betimoto tindlela letehlukile nalokunye.
Lombukiso muhle kantsi nalendzawo ithulile futsi inebukhaya. Yati kutsi, nomakunjalo, kutsi lemigwaco yesibili lehamba etigodzini ingaba mibi. Kumakwa kuyentiwa ngetikhatsi letifanako kantsi letinye tigodzi tilungiswe kabi. Awudzingi imoto lephakeme (4x4), kepha imoto lekahle kantsi nemhlaba lokahle uyanconoteka. Tfola imephu yakulendzawo kumunye waletivakashi edolobheni kwentela kuvimba kulahleka kakhulu.

Imiboniso Yeluhambo Lesuka eParys kuya eVredefort Lesandingilizi

Kumarobhothi lase sitaladini iBree, jika ngasekudla ungenele iR53 kuya ePotch. Ngaseceleni khashane kwe libholoho, utobona sitolo iJalapor General Dealer. Lesi sitolo besisita iParys kusukela ngemnyaka wa 1920 futsi inalokuningi lokungiko mbamba. Sisendzaweni lekabi eceleni kwemfula ngoba emandiya bekangavumeleki kutsi abenetitolo eOrange Free State.
Ngemuva kwemakhilomitha lamabili, ufika kundingilizi lena R500 leya eFochville. Jika ngesencele bese uchubeka uhamba nga R53 uya ePotch.
Ngemakhilomitha lalishumi nawuphuma eParys, jika ngesencele kuluphawu lwe Venterskroon. Lomgwaco nyalo uba yindlela yelitfuli nawehla ngetindzawo letivutsiwe emkhatsini watindzawo letiphakeme te Vredefort Lesandingilizi.
Ngemuva kwemakhilomitha lambalwa, ufika kulibholoho lelincane emfuleni lomuhle lomncane. Kukhona indlela lejikako ngasencele lebhalwe 'Koppieskraal'. Lena yindlela yekujubela nawubuyela emuva eParys nemibukiso lemihle.
Nawuchubeka ngemgwaco ucondze eVenterskroon, lomgwaco ukuchubela kutindzawo letiphakeme tematje lagucukile. Tintfo letinkhulu letidlalako eVredefort Lesandingilizi ticala kubonakala. Yima eThabela Thabeng epulazini lekuphumulela nawufuna kubuka ngekushesha kumboniso wabo wetintsaba nematje lochazako.
Emakhilomitha lalishumi nesihlanu kusuka kumgwaco wesinkotiyela, ubese ungena eVenterskroon. Sigodzi lesidzala semayini sibukeka sisihle kanye naletinye tintfo letinsha letimbalwa (kufaka sitolo lesitsengisa likhofi kanye nendzawo yelwati) lemele tivakashi.
Nasewucedzile, lomgwaco uyachubeka nge Venterskroon ukhuphukele kundledlana lencane. Loku kukufikisa epulazini iLeeufontein, yatinye letindzala eTransvaal.
Utobese ufika kumgwaco losiphambano. Jika ngesencele. Ngemuva kwendlela lemfisha, utofika kumgwaco longu thi nemgwaco we Schoemansdrift-Potch. Jika ngesencele ngase Schoemansdrift.
Emapulazi amaka lendzawo lesatintsaba nawuchubeka ngeNdzawo Lesandingilizi, yehla nge Mfula we Vaal.
Ngemuva kwemakhilomitha lambalwa, kukhona indingilizi nemgwaco we Skandinawiedrift. Gcina sencele ngekucondza eSchoemansdrift.
iShoemansdrift yindze, indlela yinye leya eMfuleni we Vaal. Lokubekwa kwakhona kuyatsandzeka, futsi lelibholoho yindzawo letsandvwako ngemadvodza ladweba timfishi.
Ngalelinye lisayidi le Vaal, lendlela itsintsa umgwaco longu Thi. Jika ngesencele ushwile indlela yakho ngase ningizimu leseceleni kwe mfula.
Kukhona intfo lesanganisako ngemgwaco welutfuli ngalendlela leyincenye ye Vredefort Leyiyindingilizi, ngako tfola imephu kutinye talemikhatsi ngaphambi kwekutsi uhambe. Kulukhuni kutfola kulahleka, noma, ngenca yayoyonkhe lemigwaco lebese ishona kumgwaco wesinkontiyela lohlangana ne Vredefort ne Parys (R59).
Nawufika ku R59, jika ngesencele utokhona kuya eVredefort noma jika ngesekudla eParys. Loluhambo loluyindingilizi angeke lube ngetulu kwemakhilomitha lalikhulu kepha awufuni kuwujaka, ngako ke tfola kucala kwasekuseni.

Lenye Indlela Yekufika eVredefort Leyiyindingilizi Yendzawo Yentsaba Kusuka ePotchfstroom

Kufika kulelidolobha lelincane leliphitsitelako, tsatsa iN1 south kuya eBloemfontein. Ngemuva kwemakhilomitha lamshumi lamabili, kukhona kuhlukana emkhatsini we N1 ne N12 (lemakelwe iPotch ne Kimberley). Tsatsa iN12 bese ucondza kuletintsatjana letiphakeme letingaba ngakhilomitha lalikhulu. Endleleni, utowengca iMayini iMponeng, lekunguyona iyinkhulu eMhlabeni.
Utotsi ungafika ePotch, landzela timphawu letiya ku R53 leya eParys. Loku kutokufikisa eVredefort Leyiyindingilizi eTindzaweni Tentsaba kusuka enyakatfo. Kwekugcina, nasewubuyela emuva eGoli, lemigwaco ingakusanganisa kancane. Nasewudvutane ne metropolis, utobona luphawu lwe N1. Loku kutokumikisa kumgwaco lomkhulu (lowatiwa ngekutsi Wekungenela iWestern) lohamba ngaseRoodepoort kuya ePitoli. Uma ufun kungena ku M1, lokutfumela kuNdzawo yesimanje lese Nyakatfo kuya eSandton, landzela timphawu letikumikisa ku N12 loya eWitbank bese utsatsa umgwaco longenelako lobhalwe 'M1 North'. Timphawu letilungisiwe tingasita lokuhlangahlangana lokuncane, lokutsatsa mine sonkhe sikhatsi.

Translated by Phindile Malotana