Ikhambo Ngekoloyi e-Vredefort Dome

© Jacques Marais

Indlela yokungena e-Vredefort Dome yi-Parys, ekuyidorobha elihle lendawo yokuvakatjha elakhiwe esewula yedongeni le-Vaal. Ukufika e-Parys nawusuka e-Johannesburg, uthatha indlela ye-N1 South, ulandele amatswayo wendlela eya e-Bloemfontein. Ngemva kokobana udlule i-Grasmere Toll Plaza, iindawo eziqinileko zedorobheni ziyatjhuguluka kuvele immango yamasimu amahle. Nasele ukhambe isibanga esingaba yi-80km ngaphandle kwe-Joburg, uzokudlula ibhlorho elide ngaphazulu kwe-Vaal River uwelele nge-Free State. Ngemva kwe-10kms (okungaba yi-90km ukusuka e-Joburg), thatha indlela ephumako etshwaywe- ‘R59 – Parys/Sasolburg’, engaphambidlana ne-Kroonvaal Toll Plaza. Jikela ngesidleni ngaphezulu kwe-off ramp bese ukhamba i-20kms kufikela lapho ufika khona e-Parys.

Isibangana esincani ukungenela edorobheni, indlela ekulu engena e-Parys (Loop Street) ebetha etshwayeni lokujama i-stop sign nejikela ngesandleni sokudla (Water Street) ngesinceleni yi-(Breë Street). Landela iinyawo zenja kufikela lapho zingena endaweni yabavakatjhi, i-Breë Street; yi-boulevard ebanzi ezele iindawo zokudla, amavikili wepahla yemandulo, amavikili aphethe izinto zobukgwari namanye amavikili amaneni ongangena kiwo ubukele impahla.

Nasele uqedile, ragela phambili ukhambe nge- Breë Street kufikela lapho uthola khona i-traffic light yokuthoma (okungiyo yodwa) e-Parys. Nofana, ungajikela ngesidleni, udlule ibhlorho elihle elingaphezulu kwe-Vaal, ibese utjhingela nge- Potchefstroom ku-R53 (okungaba yi-50km). I-Vredefort Dome Mountain Land, ibonakala kuhle, ivela ngaphazulu kwedonga langetlhagwini ye-Vaal, begodulu lingatholakala ngakiwo womabili amahlangothi weendlela zesikontiri.

Iindlela zegarabula ezingenela ku-Dome Mountain Land zinikela abavakatjhi iindlela ezinengi ezihlukahlukeneko nokuzikhethela. Iindawo ezibonakalako zihle kwamanikelela begodu nomoya wendaweni uthulile begodu ufana newemakhaya. Tjheja nokho, bonyana, iindlela zesibili zesikhisini zingabamarhororhoro khudlwana. Ukurhula kwendlelezi akwenziwa ngasosoke isikhathi begodu nemigodi eminye ingenelela khulu. Nokho awutlhogi ikoloyi ye-4x4 bona ukhambe lapha, kodwana ikoloyi enesilengiso esihle nephasi elibonakala kuhle ziyabhederiseka. Thola umebhe wendawo kubanikeli belwazi kubavakatjhi edorobheni ukwenzela bona ungalahleki.

Ikhambo Lokuya Nokubuya Kusukela e-Parys ukuya e-Vredefort Eliphakamisiweko

Ku-traffic light e-Breë Street, jikela ngesidleni ku- R53 ukuyela e-Potch. Ngale ngesayidini yebhlorho, uzokubona ivikili elitlolwe-Jalapor’s General Dealer. Indawo yokurhweba lena yathoma ukuthengisa lapha e-Parys kusukela ngabo 1920s begodu isese nesilinganisa sayo semvelo. Isendaweni yehlangothini elimbi lomlambo ngombana amaNdiya khabe angakavumeleki bona aphathe amavikili e-Orange Free State.
Ngemva kwe-2km, ufika lapho ekuphambana khona iindlela ekune-R500 eya e-Fochville. Jikela ngesinceleni uragele phambili nge-R53 ukuyela e-Potch.
Ku-10km ngaphandle kwe-Parys, jikela ngesinceleni etshwayeni le-Venterskroom. Indlela kwanjesi iba ngeyegarabula njengombana wehlela eenkhisini ezivundileko hlangana kokubili kwemipomporima ye-Vedefort Dome.
Ngemva kwama-k’s ambalwa, ufikela ebhlorhweni elimatsikani ngaphazulu komlanjana omuhle. Kunalapho indlela ejikela khona ngesinceleni etshwaywe-‘Koppieskraal’. Lena yindlela efitjhani ebuyela emuva e-Parys etjengisa iindawo ezihle khulu.
Nangabe uragela ngokuyaphambili kutjhingela nge-Venterskeoom, indlela irholela kumpomporima wamatje oqale phezulu. Amandla amakhulu we-Vredefort Dome athoma ukubonakala. Jama eplasini labavakatjhi ekuthiwa yi-Thabela Thabeng ukubona msinya imiqaliso ekarisako ye-jiyoloji.
Ku-15km kusukela esikontirini, ufika e-Venterskroom. Idorobhana elincani elidala lemayini liqaleka lilihle begodu kuneendawo ezitja (ezifaka hlangana ivikili lekofi nendawo enikela ilwazi) ezilindele abavakatjhi.
Nasele uqedile, indlela iragela phambili e-Venterskroom beyiye naphezulu ku-small pass. Lokhu kukukhuphela ngaphandle kweplasi i-Leeufontein, okungelinye lamadala khulu we-Transvaal.
Bese ufika esiphambanweni sendlela. Jikela ngesinceleni. Ngemva kwesibanga esincani, uzokufika ku-t-junction lapho ekunendlela ye- Schoemansdrift-Potch. Jikela ngesinceleni ukuyela e- Schoemansdrift.
Amaplasi enza imibundu yama-lanscape njengoba uragela phambili ku-Dome, ukuyela phasi kwe-Vaal River.
Ngemva kwama-ks ambalwa, kunephambanandlela enendlela eya e- Skandinawiëdrift. Khambela ngesinceleni ukuyela e-Schoemansdrift.
I- Schoemansdrift yindlela ede, enehlangothi linye lokukhamba ngaphezulu kwe-Vaal River. Indawo yihle, begodu nebhlorho lithandwa bathiyi beemfesi bendaweni lena.
Ngakelinye ihlangothi le-Vaal, indlela ifika ku-T-junction. Jikele ngesinceleni ukhambele ngesewula yedongeni lomlambo. 
Kuneendlela zegarabula eziraranisako endaweni lena ye-Vredefort Dome, ngalokho thola umebhe emasentheni anikela ilwazi ngaphambili kobana ukhambe. Kunzima ukulahleka khulu, ngombana zoke iindlela ekugcineni zirholela endleleni yesikontiri ehlanganisa i-Vredefort kunye ne-Parys (R59).
Nawufika ku R59, jikela esinceleni ukuya e-Vredefort nofana jikela esidleni ukubuyela e-Parys. Ikhambo lokuya nokubuya angekhe lithathe amakhilomitha angadlula ku 100km kodwana akukafanele bona urhabe, ngalokho thoma kusese nesikhathi.

e-Vredefort Ngesukela e-Potchefstroom

Enye indlela yokufinyelela e-Vredefort Dome Mountain Land ngesukela e-Potchefstroom. 

Ukufika endaweni lena encani ephithizelako, thatha i-N1 south ukuya e-Bloemfontein.

Ngemva kwamakhilomitha angaba yi-20kms, kunokuhlukana hlangana kwe-N1 ne-N12 (okutshwayelwe i-Potch ne-Kimberley). Thatha i-N12 utjhingele ngemipomporimeni yemibundu emakhilomitha angaba yi-100km. Endleleni uzokudlula imayini ekuthiwa yi-Mponeng Mine, engetjhingela khulu ukudlula zoke ephasini. Nasele ufikile e-Potch, landela amatshwayo we-R53 ukuya e-Parys. Lokhu kuzokufikisa e- Vredefort Dome Mountain Land kusukela etlhagwini.

Kokugcina okufanele ukutjheje, nawubuyela e-Joburg, iindlela zingakuraranisa kancani. Nasele usondela kuma-metropolis, uzokubona itshwayo elithi N1. Lizokusa ku-highway (eyaziwa kuhle nge-Western Bypass) edlula e-Roodepoort ukufikela ePitori. Nawufuna ukungena e-M1, erholela e-Northern Surburbs ukuya e-Sandton, landela amatswayo we-N12 ukuya e-Witbank bese uthatha indlela etshwaywe-‘M1 North’. Ukwenza ncono kwamatshwayo kungarhelebha ukwenza ncono ukukhamba endleleni eraranisako lee.

Translated by Busisiwe Skhosana