iNingizimu Afrika nga 1984 kusho Rev. Desmond Tutu

Kubanga Umsindvo kwe Casspirs

©Eric Miller

Nga 1984 lo Hulumende wetfula Umtsetfo Sisekelo, lekwaba kuphakama kwe miyalo yebantfu labamnyama. Labantfu bawala kwatsi ngenyanga yeNgci nga 1984 babona kucala kwekungaphumuli kwemagagasi lalandzelako. Ngetulu kwebantfu layinkhulungwane nemakhulu lamabili ebantfu labamnyama labafa kusuka ngenyanga yeNgci nga 1984 na 1986.

Labamnyama bayabulawa kakhu Kwashiwo kutsi labamashumi lasihlanu badutjulwa ngaphandle kwenkantolo. Angizange ngiva nekukhuluma kulabo labamhlophe lebebatsi banendzabaa ngekuhlupheka kwebantfu labamnyama.

Loko kwakukuhlupheka kwebantfu labamnyama vele, hhayi kuhlupheka kwelikusasa lelingahle libekhona. Bebatsi lesimo sekuphutfuma sesiphakanyisiwe. Nge Lisontfo le Phasika, ngabona umsindvvo we Casspir wehlela phansi kundlela lesetulu eSoweto.

Ngemsombuluko we Phasika kuncenye yetfu yase Soweto, indzawo bekunguyona ithulile kakhulu, ema Casspirs kanye nemakhwelakhwela ahamba engca ngasendlini yami. Umkami watsi, 'Indlela ingalana' lamabutfo bekasolo akhona elokishini ngemuva kwemhlangano Wetemfundvo eThekwini lowatsatsa sincumo lesinemandla ngekuhlala kwebantfwana esikolweni futsi saba nesiciniseko sekubonisa busotja babo nabati bukhona bemabutfo kulelilokishi kutsi liphakeme.

Sisonkhe njenge Sive

©Eric Miller

Kute lakusho Umnumzane Botha lokwangenta ngetsemba kutsi yena na Hulumende wakhe bebatimisele ngekumisa lubandlululo. Watsi sisive sinye njengoba nje sijabula wase utsi sisive seliningi kungakhuli kanye nebungoti lobuyinkinga ye bantustans. Uma sisive sinye, kwentiwa yini kutsi bakwa Ndebele batfole inkhululeko yabo kucala, yini bantfu base Moutse bafa kwentela kujabulisa libala lelitsite?

Kutobakhona kuphela kwe Mtsetfo weLipasi futsi siyasho 'Halala!' sabese siva kutsi kutobabete 'indlela lenakwako yase dolobheni'. Kusukela nje bantfu labamnyama bavalwa kutsi babesedolobheni, tindlela tase dolobheni tibhekiswe kibo kuphela, ngakoke letinye tindlela letikaliwe kumele tifakwe. Kwabese kubakhona kwehla kwa Dokotela van Zyl Slabbert na Dokotela Boraine.

Tintsatseli tadlala indzima yato. Lamadvodza lamabili bewangcizelela simo - lesidze setfu kutsi iPhalamende eNingizimu Afrika kwakuyintfo lengemanga. PFP yayinguloku inika live umcondvo lotsi sasinephalamende yenkhululeko sibe sinesimo sinye sephathi, lebesikadze sicindzetela futsi sinelubandlululo ngekufaka phansi labalwisako.

Savalwa, samiswa noma sanikwa emacala lasetulu! Bantfwabetfu bebafa. Indzawo yetfu yayisha phindze igcwele ingati. Kwabakhona sincumo lesihle sekwenta kancono eveni letfu emkhatsini welubandlululo. Asingabi ngulabafuna kulibulala. Singaphila sonkhe ndzawonye sibe bantfu banye, umndeni munye, labamnyama nalabamhlophe ndzawonye.

Translated by Phindile Malotana

Desmond Tutu

Lomunye webantfu labakhulu base Ningizimu Afrika labatsandvwako, Desmond Tutu watiwa kakhulu ngekulwela emalungelo ebantfu nangekuwina umklo...more

Desmond Tutu Life at a Glance

Ngenyana yeMphala natisikhombisa emnyakeni wa 1931, Desmond Tutu watalwa ngu Zachariah (thishela) kanye na Aletta (lobekasebenta emakhishini...more