Ka 1984 Mmuso o ile wa hlahisa Molaotheo, e leng sepheo sa maano a ho tloswa ha batho ba batsho. Batho ba ile ba e hana ka mokgwa o sa hlokomeleheng mme ka Phato 1984 ho ile ha qaleha merusu e latelang. Batho ba fetang 1 200 batsho ba shwele ho tloha ka Phato 1984 le 1986.
Batho ba batsho ba bolawa haholo-holo ke masole a tshireletso, hoo e ka bang eka ke dintsintsi. Bana ba ile ba kwallwa. Bana ba ile ba bolawa. Ho thwe ba mashome a mahlano ba ile ba thunngwa ka morao ka ntle ho lekgotla. Ha keya ka utlwa ha ho thwe ke sekwere ho ba makgwoa ba neng ba re ba amehile ka mahlomola a batsho.
Eo e ne e hlile e le mahlomola a sebele a batsho, eseng bokamoso bo tlang. Ba ile ba re maemo a tshohanyetso a tloswa. Ka Sontaha sa paseka, ke ile ka bona Casspir e hweletsa Tseleng ya Soweto. Ka Mantaha wa paseka karolong ya rona ya Soweto, karolo e kgutsitseng ka ho fetisisa, tse nne tsa Casspirs le basebetsi ba tsamaisang ba ile ba feta ka tlung ya ka.
Mosadi wa ka o itse, ‘Mmoedi o teng mona' - mabotho a ne a ntse a le ditoropong ka mora Thupelo ya Thuto ya Thekong e ileng ya nka qeto e sebete ya hore bana ba dule sekolong mme re ne re ena le boikutlo ba ho se tsotelle ba boholong ho bontsha matla a bona a sesole ha ba tseba ho ba teng ha masole a ditoropong ho ne ho tsositse haholo.
Ha ho letho leo Monghadi Botha a ileng a le etsa hore ke dumele hore yena le Mmuso wa hae ba na le maikutlo a tebileng mabapi le ho fedisa kgethollo ya bochaba. O itse re sechaba se le seng mme feela jwalokaha re thabile ka nako eo o re re sechaba sa batho ba fokolang se se nang boitshwaro bo sa silafatswang le bo kotsi ba di-bantustan.
Haeba re le sechaba se le seng, ke hobaneng ha Ndebele e lokela ho ya boemong boo ba boipelaetso, ke hobaneng ha batho ba Mautse ba lokela ho shwa ho kgotsofatsa dikgopolo tsa morabe? Ho tla ba le bofelo ba Melao ya Melao mme re re ‘Hlakolang! ' mme jwale re utlwa hore ho tla ba le' tlhophiso ya ditoropo '.
Kaha batho ba batsho ba ile ba kgaotsa ho ba metse ya ditoropo, ho hlophiswa ha metse ya ditoropo ho tla sebetsa ho bona feela, mme ho tla lokela hore ho sebediswe mofuta o mong wa taolo ya tshusumetso. Mme jwale ho ne ho ena le ho itokolla ho senyang ha Dr van Zyl Slabbert le Dr Boraine.
Mecha ya phatlalatso e ileng ya senya bohlokwa ba yona. Bakgadi bana ba babedi ba ne ba dumellana le maikutlo a rona a nako e telele ao Palamente e Afrika Borwa e neng e le mohlankana feela. PFP e nnile ya fana ka maikutlo a fosahetseng hore re na le puso ya sechaba sa puso ya sechaba ha re ne re hlile re ena le mmuso wa mokga o le mong, e leng kgatello e mpe le e hlokang leeme le ho ba mabifi ho tlosa kganyetso le ho hanyetsa.
Re ne re thibetswe, re kwaletswe kapa re qoswa ka ho ba le boipelaetso bo phahameng! Bana ba rona ba ne ba shwele. Naha ya rona e ne e chesa ebile e tswa madi. Ho ne ho ena le kamohelo e kgolo naheng ya habo rona pakeng tsa merabe. A re se keng ra ba le takatso e jwalo ya ho e senya. Re ka dula hammoho re le sechaba se le seng, lelapa le le leng, batho ba batsho le ba basweu hammoho.
Translated by Sibongile Sonopo