Taolo ya Disenyi tša Dibodi

© Marinda Louw

Mekgwa ya taolo ya sepayolotši e akaretša mehutahuta ya dikgetho, go swana le pheromones repellents le manaba a tlhago, gammogo le ‘dimpholo’ tša payolotši. Ge go na le mehuta ye e fetago ye nngwe ya dikhunkhwane, gantši ke taetšo ya gore tekatekano e tshwenyegile. Ka fao khunkhwane e ka bonwa bjalo ka tsela ya tlhago ya go bontšha ka moo diphetogo di ka kgonegago go dirwa mo polaseng.
Dikhunkhwane tše re di bonago bjalo ka ‘dikhunkhwane/disenyi’ gantši go tšwa go dikhunkhwane tše dingwe tša mohola, go bohlokwa go tseba, go šireletša le go dumelela dikhunkhwane tša mohola gore di oketšege. Dibjalo tše di gogago šedi ya dikhunkhwane tše di holago ke (lapa la Asteraceae) go swana le sonoplomo, tlabere, le yarrow ya go tlwaelega (Achillea millefolium), pokobiti le tše dingwe tše ntši.
Mehlala ya dikhunkhwane tše di holago ke larva ya /nyonyane ya mosadi/ladybird. E bogale, seboko sa go swana le hohotse ye ka hlolago tshenyo ye kgolo go disenyi ka kokwanatlhoko. Lacewings ke ya tatelano ya Neuroptera (lapa la: Chrysopidae). Dintadimela di hlama karolo ye bohlokwa mo dijong tša tšona, eupša dikhunkhwane tše dingwe tša go swana le ditshwela (mites), thrips, dintšhi tše šweu le Leafhoppers gammogo le dikhunkhwane tša mae di a lewa. Mehuta ye tlwaelegilego ya diphedi tše di hlaselago ntadimela ke hoverfly (Eupeodes corollae) yeo ka morago bja mmala wo serolane le bontsho e swana le dinose goba wasps.
Go na le dikhamphani tše di ruago le go rekiša dikhunkhwane tša mohola tša go swana le ditsebi (Chilocorus nigritus le Cryptolaemus montrouzieri), le ditlaišwa tša wasps Aphytis lingnanensis le Coccidoxenoides perminutus. Dikhunkhwane tše di atlega mo serapeng sa merara mealy bugs le dikala tše hubedu. Tše di latelago ke kakaretšo ya disenyi tše tlwaelegilego le gore o ka di laola bjang ka mokgwa wa tlhago.

Sekgo se se Khubedu

Khunkhwane ke ye nnyane kudu. E tata letata ka tlase ga matlakala e be e gama todi ya dibjalo. Sekgo se se khubedu se atlega mo maemong a go fiša e bile se kgona go ka laolwa ka go khupetšwa goba kgašetšo ya ka fase ya matlakala ka meetse.

Dintadimela

Kopanya meetse le sesepe se se tala go bopa lefulo la seetša. O se ke wa diriša sesepe sa meetse sa dijana goba dihlwekiši tše di nago le dikhemikhale, eupša Sunlight Liquid bolokegilwe go ka šomišwa. Lokela sepontšhe goba lešela le le nnyane ka gare meetse a sesepe gomme o phumule ntadimela ya dibjalo ka tlhokomelo. Boeletša tshepedišo gararo ka makga a mararo. Ditsebi le tšona di fepa go dintadimela gomme ka tlwaelo di dula mo matšobeng a dikherotse, fennel le khorientere.

Ditšhošane le Mohlwa

Dikhunkhwane tše di je dibjalo eupša ka dinako tše dingwe ke dirwadi tša dintadimela. Mehlwa ke wa lapa le lengwe gomme e ja dikgong tša go swana le khupetšo, dikota tša mohlare le phahla le mabato a dikgong. Phila tšhilisi ya go oma gore e be lerole e be o e gaša mo lefelong leo ditšhošane di lego gona.

Dikgopa

Dikgopa di na le mafolofolo gomme dija bošego. Di rata mafelo a fodilego, a monola gomme di rata go iphihla ka tlase ga serape sa ditlakala. Dira gore lefelo la tšweletšo le hlwekile, a gona matlakala hwilego matlakala le ditlakala tše dingwe. Gaša molora goba dikgopa tša mae tše pšhatlegilego mo tikologong ya dibjalo, go thibela dikgopa. Go bolela nnete, dikgopa tša mae tše bogale di senya dikgopa tša mebele ye boleta. Letswai la mo tafoleng le lona le bolaya dikgopa le disenyi tše dingwe tša mebele ye boleta, eupša letswai le lentši le ka gobatša monono wa mmu.

Nematodes

Diboko tša (Nematodes) ke di diphelakadingwe tše nnyane tša go ntšha todi mo medung ya dibjalo. Kgopa ya mae e bopa mahuto godimo ga medu ao a fokotšago kgolo ya dibjalo. Mahuto a ka hlola gore dibjalo di hwe. Khupetšo, manyoro le menontšha wa dibodi, di tšweletša diphedinyana tše nnyane tšeo di jago nematodes. Sebjalo sa selemo sa African marigold se ka bjalwa bjalo ka khupetšo ya šireletšago ya dibjalo ka ge e ntšha selo seo se na lego mpholo mo medung wa sona, selo sa gona se kotsi go nematodes. E ka bunwa ka nako ya go lema gomme e be e tšhelwa bjalo ka setsopolwa. Mošifa wa pakteria; Streptomyces o fepa mo llaga ya mmu wa dipathotšene go swana le nematodes le phylloxera e bile e ngwadišitšwe go šomišwa bjalo ka diokobatši le kgahlanong le nematodes.

Dibokosegi

Dibokosegi di ja dibjalo tše mpsha ka fase. Epa ka tlhokomelo ka monwana wa gago ka tlase ga mmy mo tikologong ya bjala, mohlamongwe o tla hwetša seboko se se curled, sa mmala wo pududu. Kgopa ya mae e gatelelwa/tšentšhwa ka fase e be e gašwa mo tokolong ya dibjalwana tše nanana thibela dibokosegi. Sopo ya sebokosegi sopho e ka dirwa go fokotša sebokosegi, bona mehlako ya go laola disenyi tša tlhago.

Khunkhwane/moth ya Khabetšhe le Dihunkhwane tše Dingwe

Khunkhwane/moth ya khabetšhe e bea mae mo matlakaleng a khabetšhe. Tlatša kaušu ya kgale ka motswako wa flouru le letswai e be o e roromelela mo matlakaleng a khabetšhe. Go tlhokega palo ye nnyane fela ya motswako mo godimo le fase ga matlakala. Sega matlakala a ditamati e be o a bea mo tikologong ya dibjalo tše di fetetšwego goba dira motswako wa lehwana la teye le le tee la letswai ka gare ga dilitara tše 2 tša meetse go gašetša.

Dikgogolaboloko

Leka go tloša dikgogolaboloko mo dibjalong ka go gašetša dibjalo ka tšhilisi goba garlic. Todi ya dikgogolaboloko di ka dirwa le go raka dikgogolaboloko.

Translated by Lebogang Sewela