Selecting the Best Bulls for Dairy Farming

©Chris Daly
Tšweletšo ya maswi e thoma ka morago ga tswalo. Go imiša dikgomo ke ntlha ye bohlokwa kudu mabapi le ditiro tša taolo ya polasa. Dipoelo tše pedi di a kgonega ge dikgomo di tswala,: Sa mathomo ke kgonagalo ya bogamelo, gomme sa bobedi, ke bokgoni bja ditšini tša bana. Tswalo ya diruiwa mo palosenf ke tsela ya kaonafatšo tswadišo ya dikgomo ye e itšego goba go kaonafatša mekgwa ya go swana le go oketša poelo ya maswi.
Kaonafatšo ya ditšini e direga ge ge batswadi ba ba dirago kaone ba kgethilwe. Ka ge dikgomo di dira le mohlape wa dikgomo tša maswi, e latela gore dipoo tše di šomišwago go imiša dikgomo di thuša go laola kaonafatšo ya mohlape. Kgetho ya motswadi (tate) e na le khuetšo ye telele mo bokgoning bja ditšini tša dikgomo tša maswi.
Tiro ya tšweletšo ya basetsana ye kgethilwego ke batswadi lehono e bonwa fela morago ga mengwaga ye mene. Mohlape wa dikgomo tša maswi wa bjale o na le dikgomo tše belegilwego mengwaga ye 3 go ya go 8 ye fetilego. Maikemišetšo a diruo tša mohlape wa dikgomo tša maswi o swanetše go lebelela go kaonafatša mekgwa ya diruiwa tše di tšweleditšwego.
Bjalo ka ge mohlape wa maswi o tšweletša ditšweletšwa tša maswi, go kaone go kgetha dipoo tše di na lego bokgoni bja ditšini tša godimo tša peolo ya maswi ka ge se se oketša kgonagalo ya godimo ya go tšweletša basetsana. Le ge go le bjalo, kgetho ya pholo ya pharologantšho ye tee go swana le maswi ga e šišinywa bjalo ka ge go na le dipharologantšho tšeo di huetšago tša ikonomi ya dikgomo tša go swana le
Dikgomo tšeo di tšweletša maswi a mantši go tšwa go dijo tše hwetšagalago.
Maswi a swanetše go ba le makhura a mantši le sephesente ya proteine.
Dikgomo tše di swanetše go ba le lebaka le letelele la bophelo bja tšweletšo.

Dipholo vs Mokgwa wa Maitirelo wa go Imiša

©Chris Daly
Dikgwebo tša maswi di šomiša mokgwa wa maitirelo wa go imiša (Ai) go imiša dikgomo, le ge go le bjalo, tirelo ya tlhago le yona e ka šomišwa. Dipholo tša tirelo ya tlhago di swanetše go rekiwa go batswadiši ba kgatha tema bao ba lego gona mo rekotong ya morero setšhaba sa maswi. Morero wo o fa dikelo tša mohola (EBV’s) wa diphoofolo ka moka ka gare ga mohlape. Mohola wa diruo o bontšha bokgoni bja maitshwaro a leabela la diphoofolo.
Tshedimošo ya go swana ya diphoplo tše belegilwego ka mohlapneg e ya hwetšagala. Le gatee o se ke wa reka dipoo tše di se nago tshedimošo ya leabela. Theko ya poo e ka ba R30/ka letšatši (2018). Se ga se lokele theko ya pholo le bašomi. Ge poo e dirišwa mo dikgomong tše 10 ka ngwaga, theko ya namelana e tla ba R500 ka tirelo. Peu/lero la botona ya Ai e ka rekwa go tšwa gae le nageng tša boditšhabatšhaba, khamphani ya Ai AI.
Tlhahlo ya poo e swana le diporoutšhara ka palo ye kgolo ya leabela ya tshedimošo ya poo ye nngwe le ye nngwe gammogo le tshedimošo ka ga bokgoni bja ditšini tša maswi le mekgwa ye e sa tiišetšo ya poo ye nngwe le ye nngwe. Lehlaka le le tee la peu/lero la botona le a dirišwa go imiša, eupša dihlaka tše pedi goba tše nne di a nyakega go imiša kgomo. Se se laolwa ke thekniki le bokgoni bja mokgwa wa go imiša. Thekišo ya dihlaka a ka ba magareng a R60 go ya R275 (2017).

Go Kgetha Poo

Go kgetho motswadi, ka go thoma, hwetša lenaneo la dipoo tše di lego gona go tšwa go khamphani peu/lero la botona ya goba barekiši. Ka palo ye nnyane ya dipoo go kgetha, kgetho ya motswadi e ba boima, ka fao lenaneo le swanetše go ba le dipoo tše di sego ka fase ga 20. Lenaneo le swanetše go akaretša thekišo ya lehlaka la peu ye nngwe le ye nngwe. Tlhatlho ya poo, gantši e na le tšhupaboteng le ‘net merit’/kotlo bokgoni, e kopanya mekgwa ye 12 ya go fapafapanego mo moholeng wo tee.
Dikhamphani tša peu tše dingwe di fana ka tirelo ye go balemi, moo balemi bja dikgomo ba fiwa thekgo go ya ka moago le lenaneo la diruo leo le lego gona. Tshedimošo ka ga dikgomo e tsentšhwa ka gare ga lenaneo la khomphutha, leo le tla šišinya dipoo tše di itšego go ya ka dika tše di nyakegago mo polaseng ye itšego. E tla šišinya gape dipoo tše di itšego tša dikgomo. Mananeo a a šomiša go namelana wa go nepa go kaonafatša mekgwa ya mmele le go kaonafatša goba go boloka tšweletšo ya maswi.

Se se ka no ba le kopanyo ya EBV’s ya makhura le poelo ya proteine ye šomišago dithekišo tša makhura le proteine bjalo ka mothalohlahli. Tšhupaboteng e ka tšweletša pele go ba le tšweletšo ya maswi, monono, bophelo goba dika tša mmele le mekgwa ya go swana le stature. Hlopha lenaneo la dipoo la kgetho ya tšhupaboteng go tšwa godimo go ya fase. Kgetha, go ya ka tšhupaboteng, dipoo tše hlano tše di tla šomišwago mo mohlapeng.