Porcupine
Noko

© Nigel Dennis

Leina

Noko goba Noko ya Kapa [Hystrix africaeaustralis]

Ponalo

Noko ya Aforika ka moka ya poo le ya tshadi di a lekana ka boima bjo kabago dikilograma tše 18 go fihla go tše 30 (di kaba diponto tše 40 go ya go tše 60) le botelele bja maoto a mabedi. Noko ya Aforika ke mohuta wa peba ye nago le meetlwa e me telele e bego bogale.
E disentimetara tše 50 ka botelele, yeo e apešitšwego mmele wa yona kamorago, ye e emišwago ke mešifa eo bego ka fase ga letlalo. Le ge e swana le ya Echidna e tsejwa ka la moji wa ditšhotšhwane wa meetlwa.
Ke mohuta wa Monotreme eo e khupeditšwego kudu ka meetlwa yeo e le go bogale e hlakantšhitše le maboya a matelele a makgwakgwa. Bjalo ka ya Echidna Noko ya Aforika e na le boputšwana bjo boso le bo golego go meetlwa ya tšona. Noko ya Aforika e feta ya Echidna gabedi ka botelele bja sentimetara tše 80.0 go bapiša le 47.5.
Noko ya Aforika ke yona e kgolo ya dipeba tikologong ya tšona. Ditshadi ke tše kgolo go dipoo ka kilograma ye tee ka palogare, gomme kamoka ditshadi le dipoo ke tše di feta ke tše kgolo ka seripagare sa metara botelele.
Di phela mengwaga ye ka bago 12 go ya go 15ka lešokeng. Dinoko tše di khupeditšwe ka boditsi bjo sephara e bile e mafofa le meetlwa ka godimo ga mokotlo wa leloko le ka mahlareng, karolwana magareng ga mafofa le meetlwa ke ya botelele le bokoto.
Ka meetlwa ya botelele bja disentimetara tše 50 botelele le mafofa a le go disentimetara tše 30. Meetlwa ye le mafofa tše boso le bošweu di ka emelela ka go rata gore phoofolo e lebege e le ye kgolo e bile e tšhoša. Tše dingwe tša meetlwa ga di na ka gare mo e rego ge o šišinya tša gwaša.
Meetlwa ye e bogale e tšwa ge go kgongwa dibata goba ge e hlohlorwa. Eupša di a hloga gape ka bjalo. Noko ya Aforika e bile e maboya a matelele a go shishinyega.

Dijo

Noko ya Aforika e ja dimela, di šomiša manala a tšona a go tia go epa medu, ditapole le digwere. Di rata le dienywa tše welego fase, nako tše dingwe di kokona digwamati.
Mala a tšona a magolo le seoketsa se segolo sena le diphiditšana tša go roba ditlhale tšeo di sa šilegago. Go na le pego ya gore ka donako tše dingwe dija dihlapi tše hwilego le tša go bola. Ge go ka e ba le phošo ka fosforo. Di tla dira pheko, di kokone marapo.

Tswalo

Dipoo tša Dinoko di lokela go goya mosemeng ge di setše di godile di na le dikgwedi tše seswai le lesome le metso e seswai, mola ditshadi di fihlela go moseme ge di na le dikgwedi tše senyane goba tše lesome le metšo e tshelelago.
Ka mabaka a mmele wa tšona yo o lego kotsi, ditshadi ke tšona tše thomago ak go ikabela dipoo. Di duša dikgwedi tše tharo. Di tswala ngwana o mo tee goab ba bane kagare ga mabjanye ka moleteng ka gare ga molete wa batswadi ba yona ka dikgwedi tša pula tša bo Phato go ya go Hlakola.
Palogare ya tswalo ke ye tee le palogare ya e sa tšo tswalwa ya boima ke digrama tše 311. Tse nnyane ditšwa di godile gabotse, ka mahlo a bulegilego gomme di na le meno. Di na le mafofa a bego bonolo lel meetlwa ge di tswalwa.
Gatšhi gore go sebe bohloko ge tswalo e tšwelela. Eupsa di omelela kapela ka moya. Bana ba gola ka pela. Ba fihlela tekanyetšso ya bogolo sebaka se k aba go ngwaga.
Di hlokomelwa dikgwedi tše tharo go ya go tše nne, mo ntlheng e di ba le boima bja dikilograma tše nne go ya tše hlano ka morgo ga go khwešwa. Dinoko tša ditshadi di ka seke tša duša pele dikgwedi tše tharo go ya go tše hlano.

Boitshwaro

Ge Dinoko di lapile, di emiša meetlwa ya tšona ya mebala ye boso le bošweu, tša bopa. Go ne tiragalo e tee mo nkwe e kilego ya nyaka go bolawa ke Noko. Noko e sepela e tee gfoba ka sehlopha se se nnyane sa leloko.
Ka tlwaelo di a robala mosegare gomme di ja bošego. Noko ya Aforika ke šika bošego le ge e le gore e ka bonagala mosegare. Di ne go kwa go go bogale gomem di a eme ka bokgatla ge di atumelwa ke dibata, bjalo ja dikatse tše kgolo, dinyonyane tše kgolo tša go ja nama goba diphiri.
Dinoko ge di tswaletswe ka khuting di ka hlasela di kitima ka lehlakore goba ka santhakgo go hloma meetlwa ya yona ye e tiilego go sehlasedi. Go fapana le se se dumelwago ke batho, Noko ga e kgone go foša meetlwa ya yona, eupša e ka lokologa ge e shikinyega go ntšha eo e senago selo ka gare.
Engwe tsela ya go itšhireletša ke ka go utama k moleteng di letetše ka gare tša emiša meetlwa gore e eska hlomoga. Kudu meetlwa e meswa ye tsebjago ka digwaši tša go eketša modumo ge di šhišhinywa.

Moo di Hwetšwago

Di dula ka Leboa la Aforika, Aforika Borwa le Bohlabela bja Aforika.

Dipalopalo tša Bohlokwa

Leina la se-Latin: Hystrix africaeaustralis
Boima (tshadi): 10 - 24 dikilograma
Boima (poo): 10 - 19 dikilograma
Botelele (tshadi): 84 disentimetara
Botelele (poo): 84 disentimetara
Go Duša: 7 ya dibeke
Dinomoro tša bana: 1-4
Boima bja tswalo: 315 digrama
Order: Rodentia
Lapa: Hystricidae
Tswalo: 1 - 3 ya tše nnyane di belegwago nako ye ngwe le ye ngwe ya ngwaga (mafelong ao pula e nago selemo, Phato - Hlakola) Go duša ka morago ga lebaka la dikgwedi tše tharo.

Mohlala

Noke e ne menwana ye 5 maotong a ka pele, monwana wa mathomo ke o fokoditšwego go ya goo monnyane o senago lenala. Manaka kamoka a metše ga botse mola e 5 ya menwana ya kamorago e na le manala.
Leoto la ka morago le la ka pele a bontšha 3 di-pads le 2 di-pads go mohlala.