Hlamo ya Umkhonto we Sizwe
Mandela le Mokgatlo wa Go tsena kamoka wa Tiro ya Bosetšhaba ba tšere sephetho sa go beakanya ditšhupetšo kgahlanong le kgoeletšo ya Aforika Borwa bjalo ka Repaboliki ka di 31 Mopitlo 1961. Ba be ba nyaka go rulaganya go ngala mošomo ka go dula gae matšatši a mararo ka la 29, 30 le 31 Mopitlo 1961. Mandela o bile a swanela ke go ya go iphihla, go efoga go golegwa.
Mandela le Walter Sisulu ba tšere leeto go tšwa ka nageng ka sephiring ba beakanya dintlha tše di kgethegilego tša go ngala mošomo. Mandela (o ka meswaso a bitšwago Black Pimpernel ka nako yeo) e be e le motšhabi wa go nyaka go ba ngwaga o tee le seripa. Ka morago ga phethagatšo ye kgolo ya maphodisa e bitšwago go bangadi mošomo, Mandela biditše go tlogela ngalo ya mošomo mo letšatšing la bobedi.
Mo nakong ye, yena le bašomimmogo ba gagwe ba tšere sephetho sa gore dikgaruru tša ka Aforika Borwa di sa thibjwe, gomme baetapele ba Aforika ba ka se kgone go tšwela pele le molawana wa bona wa gore ga ba nyake ntwa ka ge mmušo o kopantšha dinyakwa tša ditokelo tša botho ka ntwa le maatla.
Sephetho sa go hlama MK (Umkhonto we Sizwe – Lerumo la Setšhaba), e be e se ka ANC, eupša batho ba bangwe ka gare ga ANC ba tšere sephetho sa go e bopa. Nelson Mandela o bile a Molaodi khuduthamaga wa mathomo wa ANC.
Go išwa kgolegong ga Nelson Mandela
Ka 1962 Mandela o tlotše mollwane ka sephiring go tšwelela ka go makatša Kopanong ya Pan-African Freedom Movement ka Addis Ababa. O hlaloseditše kopano ka lebaka la gore Umkhonto we Sizwe e bile ya swanela ke go dira dihlaselo tša mathomo pele.
Mo leetong la gagwe la mathomo, o ile a hwetša hlahlo ya ntwa ya korila ka Algeria gomme a etela ka London moo a kopanego le baetapele ba mekgatlo ya kganetšo ya Brithane. Ge Mandela a boela ka Aforika Borwa, o bile a swarwa ka 5 Phato ka Howick ka Natala.
Mandela o sekišitšwe ka Old Synagogue ka Pretoria kgale gomme ka Dibatsela 1962 a romelwa kgolegong mengwaga ye mehlano ka molato wa go hlohleletša le go ya ka ntle ga naga. O thomile kotlo ka Kgolegelong ya Bogare ka Pretoria.
Ge Mandela a sa le ka kgolegong, Maphodisa a phuruphušitše ka dikantorokgolong tša ka sephiring tša ANC ka Polasing ya Liliesleaf Rivonia, ba swara maloko a go swana le, Walter Sisulu, Govan Mbeki, Raymond Mhlaba, Ahmed Kathrada, Dennis Goldberg le Lionel Bernstein.
Maphodisa a hweditše dipampiri tšeo di amanago le go dirwa ga dithuthupi, tayari ya Mandela ya maeto a gagwe ka Afrika le dikhopi tša go dingwala tša memorantamo – ‘Tiragalo ya Mayibuye’ - yeo e hlagisitšego leano la go ka direga la go lwela tokologo ka sekorela.
Bophelo ka moka kgolegong
Ka kgwedi ya Diphalane 1963 Mandela o tlišitšwe go tšwa kgolegelong go tsena go babegiwa ba bangwe ba seswai ba lego tshekong ka molato wa tshenyo, morero wa ka thoko wa go fetola mmušo ka mpherefere, le go thuša ka tlhaselo ya mašole ya Afrika Borwa ke mašola a go tšwa ka ntle. Polelo ya Mandela ya go tšwa kgorong ya tsheko, "Ke Ikemišeditšego go Hwa" yeo e amogetšego go tsebega lefaseng ka bophara. Ka 12 Phupu 1964, babegiwa ba ile ba fiwa kotlo ya go phela bophelo ka moka kgolegong.
Bošego bjo latelago Nelson Mandela ile a fofišetšwa Kapa e le tseleng ye e yago ka kgolegelong ya Sehlakahlake sa Robben fao a ilego a swarwa go fihlela Moranang 1982, moo a fetišeditšwego ka kgolegong ya Pollsmoor kgauswi le Kapa.
Lesolo le kgoparara la 'Tokolllo ya Mandela’ le hlomilwe ka 1982, ka Aforika Borwa le ka ntle ga naga. Dinaga tše ntši tša ka ntle di beile kgatelelo godimo ga mmušo wa Aforika Borwa go lokolla Mandela, yo ka nako yeo e bego e le moemedi wa sepolotiki o tumilego kudu lefaseng.
Translated by Lawrence Ndou
Ba ile ba nyaka naga kamoka ba swiela e fela Mandela o ile a ba tšhabela gomme o ile a thoma go tsebega e le 'Black Pimpernel', morago ga m...