Diphedi le Dimedi tša ka Sehlakahlakeng sa Robben

Tlhago ya go tsenwa gare

©Roger de la Harpe

Sehlakahlake se šoro ka go fiša ka selemo gomme ka marega se tonya ka go kgahla. Pele ga go fihla ga batho ka sehlakahlakeng, dimela tša selegae bontšhi e be e le mabjang le dihlašana tše di kopana. Mehlare ka moka eo e ka bonwago lehono e bjetšwe ke batho mo mengwageng ye 500 ye e fetilego, ka maiteko a go dira sehlakahlake se be bokagae.
Ye nngwe ya mabaka a go bjla ga nnyane bjalo ke gore sehlakahlake ga se ya ka sa ba le kabo ye botse ya meetse. Ga go na le dinoka goba meela, go na le matangwana fela a go ba le letswai a meetse. Ge batho ba fihla, meetse ka mehla a be a le ka kabo ya boripana gomme mengwako gantšhi e be e agiwa ka difaki tše kgolo tšeo di tla amogelago meetse a pula. Ka ngwagakgolo wa 20, kompone ya go ntšha letswai meetseng e hlomilwe go kaonafatša kabo ya meetse, eupša e sa le gona go lefelo la lenyora go dibopiwa tšeo di ka se kgonego go phela ka meetse a lewatle.
Go na le kgopolo ya gore Sehlakahlake sa Robben se sa ntše se le manganga go tapišwa. Batho ba lekile go ‘se dira sa sebjalebjale’ ka go bjala mepalema (bjale e kobilwego ke phefo) le go hlagola bougainvillea y ago kganya ka dirapaneng tša lerole. Eupša sehlakahlake e sa le se sengwe sa go tiwa ke lerole gomme yee ke karolo kamoka ya bobotse bja bo makgwakgwa bja yona.

Diphoofolo tša sethokgwa tše di ntšhi

Diphedi tša selegae ka tlholego di be di akaretša kudu diphoofolo tša meetse, tša go swana le manyedi, dinonyana tša lewatle le diphenkwini. Dinoga tša dikhwiti le tšona ke tša tlholego ka sehlakahlakeg. Diphoofolo ka moka tšeo di phelago ka sehlakahlakeng di tsebjagaditšwe ke batho. Lehono, tše tša go tsena-tsena di akaretša Ditshephe tše 15, 100 ya Diphuthi, 200 ya Dideer tša ka Yuropa, Bontebok, le Phohu le dimpšhe tše mmalwa. Gape go na le mebutla ye mentši, magotlo le dikatse tša go phela ka ntle.
Sehlakahlake se tletše ka diphoofolo tša sethokgwa. Mebutla e sepela ka lebelo ka gare ga mehlare ye me kopana, gomme phoofolo e sepela ka go lokologa go ralala le naga e šegofaditšwego yeo e sa tswalelwago ka legora. Le ge o sa di bone, go na le bohlatse bja diphoofolo lefelong ka moka. Didrolletjie di swaya lepatlelo la rugby gomme diphenkwini di tsentšha manyoro tseleng, di hlolago diputla tša diphenkwini tšeo di sego ka molaong. Dinonynan tšeo di dulago ka tikologong ye e rilego le tšona di tletše, gomme 74 ya mehuta ya dinonyana, go akaretšwa dicormorant, dinonyana tša lewatle tša go nna lebopong le kiwiti ye kgolo, di tšwela pele ga botse le go tšwela pele ga lebopo moo go senago selo.
Tša go bonala kudu, le ge go le bjalo, ke diphenkhwini tša Aforika. Di tletše go bapa le lebopo, kgauswi le boemakepe, gomme di ya moo di ratago gona. Modudi yo mo tee wa go dula nako ye telele wa sehlakahlake yo a dutšego moo go feta mengwaga ye 20 o bolela gore, matšatšing a kgale, diphenkhwini di be di se na makoko ka lebaka la gore di be di tseba gore di ba tla feletša ka gare ga pitša ya mošiletši wa kgolego wa go swarwa ke tlala. Bjale, di laola ka sehlakahlakeng, gomme go akanywa gore go na le 13 000 ya diphedi tše nnyane tše di dulago fao.

Translated by Lawrence Ndou