Diphoofolo tša Bosetšhaba
Phuthi/Springbuck - Antidocras marsupialis
Leina la Springbok le tšawa go tiro ya pronking (pontšho ya go tabogo) ke mokgwa wo tlwaelegilego wa phoofolo ye. Bobedi bja phuthi te tona le ye tshadi di na manaka, eupša ka kakaretšo, tše tona di bogale ebile di makgwakgwa. Phuthi ka tlhago e hwetšwa mo Free State, Leboa-Bodikela, mo Karoo le go bapela le lebopo la bodikela bja Afrika Borwa.
E tlwatše go dula mo mafelong a omilego, a sa melego gammogo le ditseleng tša bjang tša go bulega. Di a fula gomme di kgona go phela ka ntle le meetse, ka ge di hwetša monola go matlakala a Succulent ao di a lewago. Le ge go le bjalo, ge go na le meetse phuthi e tla nwa.
Diphuthi ke diruiwa tša mohlape tše di sepelago ka dihlophana tše nnyane mo dikgweding tša marega gomme e be di tebelelo go mehlapeng ye kgolo mo dikgwedi tša selemo. Di tswadišo ngwaga ka moka, bana ba gona ba belegwa ka morago ga nako ya tlhabollo ya dikgwedi tše tshelelago. Botelele bja 75 cm le boima bja 40 kg.
Nonyana ya Bosetšhaba
Crane ye Tala - Anthropoides paradisia
Ye botse ya mmala wo tala e hwetšagala fela mo Afrika Borwa. E na le mmala wo motala wa go ba le bosehla, ka molala wo motelele wa go felela ka hlogo ya go swana le nkgokolo. E na le maoto a matelele le mafego a botse ao a swielago fase. Crane ye tala e ja dikhunkhwane, digagabi le peu. Di bea mae a tšona ka fase, kgauswi le meetse.
Mafelo a tšona a bodulo ke mafelo a bjang le ditseleng tša karoo, KwaZulu Natal le Highveld. Gantši di bonwa ka dipara goba dihlopha tše nnyane. Cranes tše tala di ema botelele bja metara o tee gomme gantši di homotše eupša di na modumo wo bogale, yoo kwagalago go tšwa kgole.
Hlapi ya Bosetšhaba
Galjoen - Coracinus capensis
Galjoen e tletše mo meetse a lewatleng mo Afrika Borwa. E hwetšagala mo mafelong a meets, mo mawatleng kgauswi le lebopo. Mmala wa yona o a fetoga go ya ka madulo, kgauswi matlapa e bonala e le ye ntsho mola mo mafelong a sehlaba e bonala e le silibere pronse mmala. Mo KwaZulu Natal, galjoen e tsebja gape bjalo ka blackfish goba black bream.
Galjoen e ja bait e khubedu (ascidians), le dikhrustašiene tše nnyane tša go swana le mussels le barnacles. Bogolo bja go ngwala ke 55 cm gomme e kala 7 kg, le ge go le bjalo, palogare ya bogolo, gantši ke e nnyane kudu.
Letšoba la Bosetšhaba
Senatla goba Kgoši Protea - Protea cynaroides
Mo Kapa Bodikela le mafelo a mangwe a Kapa Bohlabela, gabotse go tšwa go Cederberg go ya go Grahamstown kgoši protea e ka hwetšwa. Leina le Latin la protea; cynaroides le ra ra gore go swana le - cynara (artichoke), le tšwa go ponagalo ya artichoke- yeo dihlogo tša matšoba di na lego yona. Kgoši protea ke letšoba le legolo mo genus ye.
Mohlare wa Bosetšhaba
Yellowwood ya go Nepa - Podocarpus latifolius
Mohlare wa Yellowwood wa kgalekgale o be o gola mo Afrika Borwa go feta mengwaga ye milione ye e fetilego. E na le phatlalatšo ye kgolo mo Afrika Borwa ka moka gomme e ka hwetšwa go tšwa go Table Mountain, go bapa Bohlabela le Borwa bja mabopo, mo Drakensberg ravines, mo Southpansberg lr Blouberg mo profenseng ya Limpopo.
Yellowwoods ke mehlare ya go gola ka botelele, e fihlelela botelele bja go fihla dimetere tše 40 le botlase bjo koto bja go fihla go 3m ka molagare wa dithokgwa. Le ge go le bjalo, ge e gola mo mafelong a se nago mošaša go swana le metheoga ya Table Mountain e tšwelela e le boripana, e na le sethokgwa le mehlare ye bogale.
Dilla tša kutu di na le mmala wo khaki wa go ba le bosehla ge mohlare o gola, e a hlobega matlalo ge ntše mohlare o butšwa. Kgare ya mohlare ke ye nnyane ka papetšo le bogolo ba ona. Dikenyo di bonagala go swana le a e cone ya mophaene, eupša ke tše šweu, tala e bofefo goba ka dinako tše dingwe ke tše pinki. Mohlare wa yellowwood o tšweletša bobedi bja dikenyo tše tona le tše tshadi, cone ya dikenyo tše tshadi e bonagala ka go swana gomme mmala ke wo cherry.
Translated by Lebogang Sewela
Folaga ya Setšhaba, yeo e ilego ya šomišwa pele ke Mna. Fred Brownell ka Aporele 27 1994, yo a bego a le moromiwa wa Mmušo wa Afrika Bor...
Ka Aprele 20th ngwaga wa 1994, Mopresidente wa Naga, FW de Klerk, o boletše gore Repabliki ya Afrika Borwa e tla ba le dikoša tša bosetš...