Tulafatšo, ka kakaretšo, e fana ka mehutahuta ya mehola go batho. Maphelo a rena a ithekgile kudu godimo ga diphedi tša mehutahuta le mešomo ya tšona. Tulafatšo e tšwetša pele maphelo a diphedi tša hlago. Tulafatšo ke phetišetšo ya modula go tšwa letšoba le tona go ya go letšoba le tshadi gomme e be e tla feletša e bopa dienywa.
Bontši bja dibjalo tša dikenywa, peu le thetlwa di theilwe godimo ga dikhunkhwane, kudukudu dinose tša todi, go netefatša gore go ba le dienywa le go enya peu. Dinose tša todi, di bonwa bjalo ka tulafatšo ye bohlokwa kudu ya dikhunkhwane mo lefaseng ka bophara. Ke di tulafatšo tše kgolo, se se ra gore di etela mehutahuta ya dimela tša go khukhuša.
Gape, seo se dirago di be mohuta wo kgethegilego go feta dikhunkhwane še dingwe ke bokgoni bja tšona bja go laolwa ke balemi bja dinose. Di ka bewa ka gare ga mapokoso e be di išwa go mafelong a go tšoma a maomo a kaonafatšego.
Mohola wa Dinose
Eupša ke eng seabe seo dinose e se fago mo maphelong a rena seo se dirago gore di be bohlokwa? Gomme ga re kgone go hwetša mehola ya go swana go tšwa go tulafatšo ya dikhunkhwane tše dingwe? Bjale, dintlha tša dinyakišišo di šišinya tše latelago: Dinose di tšwetša pele setšhaba sa dimela tše di thekgago bontši bja mešomo ya tlhago le tikologo.
Dinose ke sehlopha se se bohlokwa sa ditulafatšo, ka go etela 90% ya go feta 107 ya mehuta ya dibjalo tša lefase ka bophara. Mo Afrika Borwa, dibjalo tše fetago 50 di huetšwa go tulafatšo ya dinose.
Bjale, dinose di netefatša gore go ba le mehutahuta ye e botegago le peu le dikenywa go tšwa go tulafatšo. Se amanago le se, ke kaonafatšo ya poelo ya dibjalo le boleng go tšwa go tulafatšo ye e nepagetšego. Tshedimošo e bontšha gore tšhomišo ya dinose tša todi tša kgwebo bjalo ka tulafatšo go kaonafatša dikenywa, boima bja dikenywa le boleng.
Gonabjale go a bonala gore dibjalo tša go bota go tulafatšo ke methopo ya micronutrients tše ntši, le tlhaelelo ya dibithamini tša A le C, kalasiamo, fluoride le esiti ya folic 10. Dinose di tulafatša bontši bja dibjalo tše.
Dinose di na le le seabe go tlhomo ya mešomo, le go thwala batho mešomong, bobedi ka bolemi bja dinose le dipolaseng. Se se ke seabe se se golo go tiiša toto ya dijo le phedišo ya bohloki. Dithekišo tša todi le ditšweletšwa tše dingwe tša todi (go swana le propolis le beeswax) ldi kgontšha tšweletšo ya letseno.
Dinose di bontšhitše gape di tšwetša pele le go hlokomela boleng bja setšo le mehola ya setšo. Go fa mohlala, todi e fa mehola ya bongaka eupša e sego anti-bacterial fela le diabetic. Mo dinageng tša go swana le China, Egypt, Spain, le Mexico dinose di sepelelana kudu le moya wa bohwa, bokgabo, mmino le dilo tše dingwe mabapi le maemo a setšhaba.
Mo Afrika Borwa, mokgatlo wa pela wa dinose le batho ke Barwana ba MaSan/(San Bushmen), ba swantšhitše kamano ya bona le dinose le todi go bokgabo bja leswika a bona.
Dintlha ka ga Intasteri ya Dinose tša Todi mo Afrika Borwa
Go ya ka dipeelano ya ditirelo tša tulafatšo tšeo di fago ke balemi bja dinose go batšweletši, intasteri ya dikenywa tše di hlohloregago ke yona ye e ngwadilwe gabotse. Intasteri ye e na le poelo ya ngwaga ka ngwaga ya go feta dipilione tše R13 le go hlola menyatla ya mešomo ye e fetago 180 000 (HORTGRO 2016).
Theko ya tulafatšo ya Western Cape Bee Industry Association ke R802 ya 2018, go r745 tšwa go R745 ka 2017 (WCBA 2018). Ditšweletšwa tša nose ya todi di akanywago go ba tikologong ya R100 milione (Allsopp, 2000). Intasteri ya dinose e hlola menyatla tša mešomo go batho ba go feta 3000 (NAMC Report 2008).
Translated by Lebogang Sewela