Iinyosi ezibutha ipova, ziletha inzuzo enengi ebantwini. Ipilo yethu isame khulu eenlwaneni ezibuthelela ipova zitjhayela bezitlhogomele ipilo ehle yebhoduluko.
Ukubuthelela ipova kuthuthela i-pollen eentjalweni eziduna ezamathuthumbo azise eentjalweni ezisikazi ekuba nomphumela wokobana kwenzeke isithelo.
Iinthelo ezinengi, imbewu kanye neentjalo ezimabheri ziqalele iinunwana, khulukhulu iinyosi, ekuqinisekeni kobana kumila isithelo nanyana imbewu. Iinyosi zeliju, zibonwa njengenunwana eziqakatheke khulu ezithutha iimpova ephasini loke.
Iinyosi zikweriyela iintjalo ezinengi ezihlumako. Okuzenza bona zikhetheke khulu kunezinye iinunwana ezithutha ipova lirhono lazo lokutlhogonyelwa batlhogomeli beenyosi. Zingabekwa ezindlunu zazo bezifuduselwe eendaweni ezingcono.
Inzuzo Elethwa Ziinyosi
Kodwana iinyosi zelijwezi ziletha muphi umphumela epilweni okuzenza bona ziqakatheke? Begodu asirhoni na, ukuthola inzuzo leyo kwezinye iinunwana na?irhubhululo lithole izinto ezilandelako. Iinyosi zijamisa iintjalo ezinengi zomango ezisekela izinto ezinengi ze-biodiversity ebhodulukweni kanye nemisebenzini yazo.
Iinyosi zizinunwana eziqakatheke khulu ezithutha ipova, zikweriyela iintjalo ezingadlula i-90% kwezidosa phambili emihlobeni yeentjalo. Esewula Africa, iintjalo ezimhlobo ongaphezu kweyi-50 zithembele eenyosini ezithutha ipova. Njeke, iinyosi ziqiniseka bona kuhlala kunembewu enengi ehlukahlukeneko kanye neethelo ngokobana zithuthe ipova.
Irhubhululo litjengisa bona ukusetjenziswa kweenyosi ezifuywe ngebanga lokwenza inzuzo kwenza ngcono isthelo, ubudisi bazo kanye nekhwalithi yaso. Mvanje, sele kubonakele bona iintjalo ezithembele enyosini ezithutha ipovezi-zimthombo odosa phambili wezakhimzimba ezinengi, ekubalwa ivithamini A kanye ne-C, calcium, fluoride kanye ne-folic acid 10.
Iinyosi zithuthela ipova eentjalwenezi. Iinyosi, ziletha imisebenzi, nokwakheka kwemisebenzi, ebubulweni lezokulima nebubulweni lokufuya iinyosi. Lokhu kuletha inzuzo ekulu kanye nesiqiniseko sokobana ukudla kuhlala kukhona nokobana umtlhago uyaphela.
Ukuthengiswa kweliju kanye neminye imikhiqizo ehlobene neeyenyosi (efana ne-propolis kanye ne-beeswax) kuletha inzuzo. Iinyosi sele kutjengiswe bona zigcugcuzela bezitlhogomela amagugu wesintu kanye newesiko. Isibonelo, iliju liletha inzuzo yezokwelatjhwa ehlobene kodwana engapheleli ekususeni amabhakutheriya kanye nobulwelwe beswigiri.
Eenarheni ezifana ne-Gibhide, China, Mexico kanye ne-Spain, iinyosi zihlotjaniswa namasiko, imigwalo, kanye nombino nokuhlobana kwazo. Esewula Africa, ukuhlotjaniswa kwakade hlangana kweenyosi kanye nabantu zihlotjaniswa nabathwa, ngombana gade bagwala iinyosi emigwaleni yabo yamatje.
Amaqiniso Webubulo Lokufuywa Kwenyosi eSewula Africa
Ukulethwa kwepova ziinyosi okulethwa bafuyi beenyosi ebatjalini kuletha inzuzo ebatjalini, bebubulo lenthelo. Ibubulweli ngonyaka liletha imali engaba yi-R13 billion begodu liletha amathuba wemisebenzi ahlangana kwe-180 000 (HORTGRO 2016).
Imali elethwa ngokupholunethwa kwepova zinyosezi elethwe yihlangano ye-Western Cape Bee Industry Association yi-R802 ngonyaka ka-2018, ukufikela ku-R745 ngonyaka ka-2017 (WCBA 2018).
Imikhiqizo yeenyosi esesifundenesi ibalelwa ku-R100 million (Allsopp, 2000). Ibubulo leenyosi liletha amathuba womsebenzi ebantwini abangadlula 3000 (NAMC Report 2008).
Translated by Lizzy Shongwe