Bareki ba Nama ya Dipudi

Thuto ya Sefora, maemo, diphetogo le bomoso bja intasteri ya dipudi mo lefaseng ka bophara (Oktoboro 2018) di hweditše gore bontši bja nama ya dipudi e šomišwago ke motšweletši goba ka mo nageng. Ke 0.5% fela ya nama ya dipudi yeo e rekišwago go boditšhabatšhaba. Se ke semelo se se swanago le maemo a Afrika Borwa.

Dinyakišišo tša Mmaraka ka ga Nama ya Dipudi

Dinyakišišo tša mmaraka tša Kalahari Kid Corporation di hweditše gore matseno a katlase a dihlopha tša badiriši gantši ga a kgone go reka nama kamoka. Go be go šišinywa gore mmaraka o ka godišwa ka go fa ditheko tša ka fase tša nama, go swana le molala le matswele, dipakana tše phaphatha ka gare ga lepokisi go rekiša lekala. Offal di šomišwago ka lefapheng la setšo, eupša gantši e na le go hlokega mo dikgweding tša marega.
Go ya ka thuto ya ‘A Profile of the South African Goat Market Value Chain’ (2017) Department of Agriculture, Forestry and Fisheries e lemogile gore ka tlwaelo bareki ba bagolo ba chevon mo Afrika Borwa ke dihlopha la letseno la fase. Nama ya dipudi gantši e šomišwa ke dihlopha tše bjalo ka mothopo wa proteine gomme bohlokwa go meketeng ya dingwetši le dipoloko.

Bareki ba Nama ya Dipudi

Dipudi di jewa ka bophara ke bareki ba Mamuslim le MaHindu. India e na le palo ya godimodimo ya dipudi mo lefaseng (35%) le 95% ya dipudi di bolawa kua India di šomišwa fao. Ka fao nama ya dipudi e na le tema e kgolo mo dijong tša bareki ba MaHindu.
Mo Afrika Borwa, nama ya dipudi e ka hwetšwa mo leselaga la Muslim, Portugal le Seithalia gomme e tumile gape ka gare ga ditšhaba tša expat tša kenyans, Ghanaians Nigeria, Ugandans le malapa a mangwe mo Leboa la Sandton, gwa realo Kalahari Kid Corporation. Go hloka šedi gwa bareki le temogo ye mpe ka mohlodi wa nama ya dipudi go fokotša mmaraka mo ditšhaba le letseno la dihlopha.

Tšhomišo ya Nama ya Dipudi mo KwaZulu-Natal

©Clive Biggs

Phrobentshe ya KwaZulu-Natal ke mmaraka wo mogolo wa dipudi mo Afrika Borwa. Dipudi di dirišwago ke maMuslim go keteka Eid, Mahindu le ditšhaba tša expat mekete ya Bangladesh, Pakistan, Ethiopia, Somalia, Ruanda, Congo, Cameroon le Nigeria. Le ge go le bjalo, intasteri ye kgolo ya tšhomišo ya dipudi ya KZN ke setšhaba sa Mazulu. Dipudi di dirišwa go meleteng ya boba wa bona ya badimo le ditshepedišo tša bona tša setšo ya toka le ikonomi.
Dinyakišišo tša Hilton Sanders of Indigenous Veld Goats of South Africa (IVG-SA) di hweditše gore mo KwaZulu-Natal (KZN) dipudi tše 850 000 di bolailwe ka 2013. (Dipalopalo tše ngwadilwego go tšwa go ditherišano le profense ya Kgoro ya Temo, Ntlo ya baetapele ba setšo, dikgwebo tša dipudi le dikgwebo di lokollotšwego morago ga mengwaga ye mehlano, eupša ga di a hwetšagala ka 2018).
Dipalopalo tša 2013 di akaretša dipudi tše 400 000 tša go bolawa go keteka matswalo, 214 000 000 ya dipoloko le 42 ya manyako a setšo. Dipalopalo tše di letetšwe go oketšega gabedi mengwageng ye mehlano ye e tlago ka dipudi dimilione tše di nyakegago go mmaraka wa setšo wa KZN ka 2018 le go feta.
Dipudi mo KZN bontši ke tša mbuzi (dipudi tša setšo tša ecotype) gammogo le sefapano sa Mbuzi. KZN e ka se kgone go fa dinyakwa tša profense gomme dipudi tše di phelago di tšwa dinageng tša ka ntle gammogo le Namibia. Ka mmarakeng, dipudi di rekišwa ka botelele, e sego boima bja phoofolo, bjalo phoofolo ya boima bja 22 kg le 50 cm ya ka godimo (bogolo) e tla tšea theko ya godimo go feta kgomo ya 25 kg ka 45 cm bogodimo. Dipudi tše rekišwago mo KZN di nyaka theko ya godimo go feta ge di rekišwa mo gongwe mo gongwe Afrika Borwa.
Bontši bja dipudi di rekišetšwa badiriši thwii (ka dikgwebo, ka phenšene goba direnke tša dithekisi) 5% di rekišwa ka diokšene.

Translated by Lebogang Sewela