UNelson Mandela kanye no FW De Klerk ngokudenjwa ngu Raymond Louw

© Eric Miller

Imihlangano yangekgokgomejeni

Lokha asejele uMandela bekufanele ararulule imiraro yangaphakathi, ngaphambi kobana angaragela phambili nenkulumiswano zakhe norhulumende webandluluo, bekufanele athole isekelo labanye abotjhwe nabo ngaphambi kobana angathoma ukukhulumisana nabadosi phambili, ngombana inengi labo lalingavumi.

uMandela wabesele anelise ngekulumo,abadosi phambili abaye ekudingisweni bonyana indlela le izokwenza bonyana amahlangothi womabili athumbe.

Njeke iinkulumiswano zathoma,nanyana abadosi phambili balokha bebathukwe khulu,kobana omunye angase awe hlangana nabo. Kodwana nanyana gade kukhona abosondaba bangaphandle,nabalapha ekhethu iinkulumiswano zesphiri zahlala zisiphiri njalo.

 Nanoma ibanjwa uMandela akhitjhwa entrongweni ngoMhlolanja ka-1990 isphiresi besolokho singaziwa. Kodwana iinkulumo ezitja emkhanyweni zathoma.UMandela wangena enkulumiswaneni zokuthula.Umkhonto weSizwe ebe utlanywe ngonyaka ka1961 watjelwa bonyana ubeke iinkhali phasi .Abalandeli bakhe besjoni bamsola kodwana waragela phambili.

Indoda erarako

Ngeskhatheso sele amkhulumeli wathoma ukuthandwa kancani,kancani ngombana bekakgona ukuthemba uMongameli u deKlerk ,owatlhadlhula uMandela njengendoda erarako.

Nasiqala emva kusukela ngaphambi kwaskhathi samakhetho, kusepepeneneni bonyana isibotjhwa salokha uMandela bekaqala de Klerk ngendlela efana nale yena bekamqala ngayo , nokobanyana naye waye funa ikusasa lentando yenengi enarheni le.

Unyaka ka-1990 nawuyokuyokuphela, ngibe nethuba lokubana ngimthumelele ismemo esibuya e- prestigious editors and publishers body ne- the International Press Institute ukobana sibene nomhlanganano wamalunga woke wehlangano wanyakanonyaka, e- Kyoto.

Kodwana azange akgone ukuvuma kuze bekwafika lapha ikomidi ekulu ye-ANC ivuma khona, njeke sabanemihlangano embalwa mina naye. Keminye yemihlangano le, sakhuluma ngo De Klerk lapha uMandela athi kimi kufanele sikgelebhe indoda leya. Inemiraro eminengi ehlanganweni yayo.

Le kulumo yakhe beyingabangelwa kukobanyana amlwelwi kululeko obukhali , kodwana yenziwa yindoda karhulumende emzwela ubuhlungu , owabona ukubaluleka kwaka De Klek kobana akgone ukubusa nokulawula ihlangano yakhe i- National Party , khulukhulu amadoda wehlangano le, nangabe bayamnyaza bangaqeda iinkulumiswano badale ihlangahlangano.

Bekakholwa bona uDe Klerk bekajamelene nepi ekulu ehlanganweni yakhe, ngamalunga ebekahlumbana bona iinkulumiswano zizokwenza bona baphele njengabantu.

Ukwephula ithemba

Kwabangemva kweskhathi bonyana uMandela alahlekelwe kuthemba kwakhe u-De Klerk lokhanyana nakuqatjhwa abadosi phambili abatjha be-South African Broadcasting Corporation, ngeskhatheso ebeyilawulwa ,mbuso we National Party,ngemva kwenyanga ezimbalwa ngonyaka ka1992 newaka1993 i-campaign ye-Independent Broadcasting kwanjesi ebesele itlanywe nezinye iinhlangano ezinjenge-freedom of expression Institute ebesele ihluthule umrhatjho lo, ekulawulweni ngurhulumende ,ngokuyikatelela bona ivume bona kutlanywe ibhodi etja ezijameleko, ngokobana bezwe amazizo wabantu ngabongikhethani phambi kwephaneli ezokukhetha.Iphaneli bekufanele ikhethe amabizo ayi-25 azokuthunyelwa ku De Klerk ebekanguMongameli, ukwenzela ukukhetha ibhodi.

Into ebeyibalulekile ngesivumelwano phakathi kweCIB norhulumende bekuyisivumelwano esiragela phambili phakathi kwaka Nelson Mandela no De Klerk kobana uDe Klerk uzokuba nelungelo lokuletha amabizo awalako bonyana azokuhlolwa godu ,kodwana ngaphambi kokwenza njalo ,uzokukhulumisana noMandela mayelena nokobana, kungebanga lani angabafuni,khona bazokurarululwa umraro lo.

UDe Klerk ngembala waletha amabizo alikhomba ephanelini ,kodwana waragela phambli wabizela amalunga wephaneli emihlanganweni lapha bekaphikisana nabo.

Akhenge abonisana noMandela kobana kungebanga lani angabafuni abantwabo. UMandela wabona lokho njengokuphula ukumthemba kwakhe.

Lokho kwadala bona iimbotjhwa zakade zimhlasele uMandela ngesbanga sesenzo saka De Klerk lesi, khulukhulu lokha kunomnyanya e- Independence Hall e-Philadelphia e-United States, lapha bobabili bathola khona i- Liberty Medal ebuya kuMongameli u-Bill Clinton e- America ngelanga lakhe lamabeletho ebelingezi 4 zakaVelabahlinze ngonyaka ka-1993.

Ukungaboni ngelihlo linye kwezepolotiki

Nanyana uMongameli uMandela akholwa bonyana uDe Klerk gade azi ngamano wokwenza i-ANC buthaka kodwana wangenzi litho ukuwajamisa, wathatha isiqunto sokobana kubhedere bona aragele phambili abeke indaba yokobana kube norhulumende westjhaba esibumbeneko, abeke ukukaboni kwabo ngelihlo linye emva.

Ubuhlobo babo nawuqalileko bebungo bobungani begodu baragela phambili bakhulumisana, nanyana besolokho kunokungazwani phakathi kwabo naziza kwezepolotiki. UMongameli uMandela wabuya emva eRobben Island ngomnyanya ukuyokutjengisa isimo yena nabanye aye abotjhwe nabo ebegade bahlala ngaphasi kwaso lokha abotjhwe iskhathi eside.

Translated by Busisiwe Skhosana

Mandela and the 1994 Elections by Raymond Louw

Woke umuntu ukhuluma ngamakhetho wakazweloke womnyaka ka-1994 atjhugulula iSewula Africa ekubusweni baphathi abaninana ngobuhlanga yaba ,yin...more