Dikopano tša sephiri
Ge a sa le ka kgolegong Nelson Mandela ke go rarolla mathata a ka gare pele a tšwela pele ka boiketlo ka dipoledišano le Mmušo wa Kgethollo; o ile a swanelwa ke go hwetša thekgo ya bagolegwa ba bangwe go tsenela dipoledišano le baetapele ba mmušo gomme tše mmalwa di ile tša ganetšwa.
Go feta fao o ile a swanelwa ke go kgodiša boetapele bjoo bo lego ka ntle ga naga gore leano le le na le boleng bja go thopa mahlokoreng ka bobedi bja lona. Bjale ditherišano di thomile botse ka go tšhogatšhoga le baetapele ba mmušo ba tšhogile ya kudu gore motho yo o tla ba hlanogela.
Eupša, kak go sa kgolwego, ka ntle ga mekgatlo ya ditaba ye mentšhi ya lefase e tletše ka boemedi bo bontšhi bja bagaši ba ditaba ba bohlale le boraditaba ba go rata go tseba ba selegae, ditherišano tša sephiri dula fase ga sephiri. Le ge Mandela a lokollwa ka Dibokwana1990, diphiri di be di swerwe bjalo. Eupša dipoledišano tše di mpsha tša thoma.
O tsenetše ditherišano tša khutšo gomme ka lebaka le le sa fetšego pelo a fega lephakga la boemedi bja "go lwa" bja ANC Umkhonto Wesizwe (MK goba Lerumo la setšhaba), leo a le hlomilego ka ngwaga wa 1961. Le semeetseng o ile a swaywa phošo go tšwa go balatedi ba gagwe ratago sešole kudu le maloko a mangwe a mekgatlo ya go lwela tokologo, eupša a phegelela.
Monna wa go makatša kudu
Ka nako ye bjalo ka ditherišano di tšwelelago gannyane gannyane o amogetše maitshwaro a botshepegi go Mopresidente De Klerk, oo a boetšego, a mo laetšwa bjalo ka "ka monna wa go makatša kudu". Go lebelela go tšwa ka morago ga dikgetho, go molaleng gore yo a bego e le mogolegwa Mandela, yo a bego a ipona bjalo ka monna wa potego wa go nyaka kamano le bagateledi ba gagwe ba peleng, a lebelela de Klerk ka šedi ye e swanago le gore le yena, o be a nyaka temokrasi ya ka moso ye e tiilego ya ka nageng.
Go ya mafelelong a 1990 ke bile le sebaka sa go mo leteletšana taletšo go tšwa mokgatlong wa maemo wa barulaganyi le baphatlalatši ba Sehlongwa sa Boditšhabatšhaba, go bolela ka Kopanong ya ngwaga le ngwaga ka kakaretšo ka Kyoto, Japane, Mopitlo o o latelago. O be a ka se kgone go e amogela go fihla boemedi bja Komiti khuduthamaga ya setšhaba ya ANC e ka e dumelela, ka fao go be go na le dikopano tše mmalwa tša magareng ga ka le yena.
Go ye nngwe ya tše re boletše ka De Klerk ka go phatloga ga go makatša bja go kgabišwa— kudu go tšwa go monna yo a etago pele lesolo la mpherefere, kamano yeo e rerišanwego. "Re swanetše go thuša monna yole," a realo. "O na le mathata a mantšhi ka gare ga mokgatlho wa gagwe.
"Se, ka nnete, e be e se motho yo a hlaselago eupša mmonna wa mmušo wa go kgwatha maikutlo ikopanyago wa go lemoga bohlokwa bja De Klerk go hlokomela boetapele le taolo ya gagwe ya National Party, le kudukudu banna ba go ba šoro, bao, ge e le gore ba ka tlosa yena, ba ka hlola hlakahlakano ka ditherišanong.
O be a kgolwa gore De Klerk o be a lwa ntwa ya mokekemo le maloko a mokgatlo wa gagwe ba bego ba nagana gore dipoledišano di tla lebiša go hwelele ya bona bjalo ka batho.
Lesolo la makatika a sa hlwekago
Mogolegwa wa peleng Mandela o be a tseba gore Nationalists, maloko le maloko a peleng a tšhireletšo le bahlankedi ba mmušo ba goba ba lephakga la go ja le dikgokagano le ditirelo tše ba be ba gare ka "makatika a sa hlwekago" ba dira lesolo la go leka go di gore ANC e fokole gomme ba maatlafatše thekgo ya boganetši bja gagwe ye e tee fela ya bathobaso fela ya moetapele wa Inkatha Freedom Party Mangosuthu Buthelezi.
Go be go tloga go le molaleng gore mogolegwa wa peleng Mandela dumela o be a tshepa De Klerk. Ge banyakišiši ba ANC ba mo fa ditlalego go bontšha gore go be go na le "lebotho la boraro" ka mafolofolo go nyatša sebesebe ya khutšo ka nageng le go leka go koafatša ANC, o ile di fa De Klerk go dira dinyakišišo, a tshepa gore De Klerk o tla ba le ditatofatšo tše di lego ka ditlalegong di šalwe ka morago ka mafolofolo.
Eupša, di ile tša fiwa bahlankedi ba bagolo ba maphodisa bao ba be ba šoma bjalo ka bao ba rulagantšego ya "makatika a sa hlwekago" le makatika a nago le masolo a mangwe a kgahlanong le ANC. Ditlalego tšeo di be di na le maina a tshedimošo, bontšhi bja bao ba nyameletšego.
Tlolo ya botshepegi
Ke fela ka morago ga gore Mopresidente Mandela a lahlegelwe ke tumelo go De Klerk. E be e le mo go thwalwa ga Boto ya Balaodi ye mpsha ya mogaši wa mmušo, Koporase ya Kgašo ya Aforika Borwa, yeo ka nako yeo e bego e laolwa ka go tiya ke mmušo National Party.
Mo nakong ya dikgwedi tše mmalwa ka 1992 le 1993 Lesolo la go Ikemela ka Kgašo (bjale le hlomilwego le mekgatlo ye mengwe ka go Sehlongwa sa Tokologo sa go Itlhagiša) (CIB) le be le tšere bogaši go tšwa go taolo ya mmušo ka go o kgapeletša go dumela gore go be le Boto ye mpsha yeo e ikemetšego e swanetše go ba e kgethilwe ke tshepedišo ye e akaretšago ditheeletšo tša setšhaba ya pele ga ge go kgethwa baemedi pele ga phanele.
Phanele e be e tlile go kgetha maina a 25 ao a bego a tla romelwa go De Klerk, yoo a bego a le Mopresidente, go thwalwa Boto. Karolo ya bohlokwa ya tumelelano magareng ga CIB le mmušo e be e le tumelelano ya go tšwela magareng ga Nelson Mandela le De Klerk gore De Klerk o tla ba le tokelo ya go bolela maina ao a a ganetšago ya go boela morago go phanele go ahlolwa, eupša pele ga go dira bjalo o tla ahlaahla dikganetšo tša gagwe le Mandela gore ba rarolle taba ye.
De Klerk o ile a dira bjalo a busetša maina a šupa go morago go phanele go a lebelela, eupša o ile a tšwela pele le go biletša maloko a phanele go tsenela dikopano moo a phigišanego le bona. Ga se a ka a ahlaahla dikganetšo tša gagwe le Mandela, yo a bonego se e le tahlegelo ya botshephegi.
Se se ile sa lebiša go ditlhaselo tša mogolegwa wa peleng Mandela go De Klerk, kudukudu nakong ya moletlo wa Holong ya go Ikemela ka Philadelphia ka United States moo bobedi bo ilego ba amogela Dimetale tša Tokologo go tšwa go Mopresidente Clinton ka letšatši la matswalo a Amerika,4 Mosegamane, 1993.
Go hloka kutlwa ga sepolotiki
Le ge e le gore Mopresidente Mandela o dumetše gore De Klerk a ka ba a sa tseba ka ga maano a go fokola ANC goba ga se a dira selo go a emiša, o ile a phetha ka nepo ya gore mmušo wa mohlakanelwa wa setšhaba le ya go tšwetša pele šebešebe ka nageng go bea ngangišano ka morago go yena.
Kamano ya bona ya ka molalleng e be e le ya segwera le go hlokomela poledišano, le ge e le gore go be go sa na le kutlwa ya sepolotiki mo gare ga boona. Mopresidente Mandela o boela morago Sehlakhlakeng sa Robben ka tiragalo ya go bontšha mabaka ao yena le le bašomimmogo ba bego ba a kgotleletše ka nako ya bona ye telele ka kgolegong.
Translated by Lawrence Ndou
Yo mongwe le yo mongwe o bolela ka ga dikgetho tša 1994 tšeo di fetotšego Aforika Borwa go tšwa ka tsinkelo semorafe yeo e tibilego go b...