Ukulima Ngemiqasa Ukuvikela Ukudla

©Judy Stuart

Imiqasa ingaba yipendulo yetlhogeko yokudla endaweni ezimaplasi ze-Africa nezisemadorobheni lapha kunabantu abanengi abangasebenziko nabangadli kuhle. Imiphakathi etlhagako ingafundiswa bona ikhiqize ukudla ukuya ngokobana izulu line njani, imirorho ekhulako nokuba namahogo.

Imiqasa ingabanikela ama-protein atlhogekako ukuze babe nepilo ehle. Imiphakathi eminengi yemakhaya inezinga eliphezulu labantu abadala nabentwana. Iinkomo, iimbuzi, kanye nezimvu akusilula bona bazitjheje, begodu iinkukhu zitlhoga isiphila esingasetjenziswa njengokudla kwabantu.

Imiqasa inamaprotein amanengi ukuphala yoke inyama efuywako, njeke inyama encani yondla kuhle umzimba. Imiqasa itlhoga indawo encani kunezinye iinlwana ezikhiqiza inyama begodu kulula ukuwutlhogomela. Ungazipha ukudla okubuya engadini, begodu idla nensalela ezifana noburotho obudala, kanye nomratha omdala.

Nanyana kunjalo kubalulekile bona imiphakathi ifundiswe ngokutlhogonyelwa kwemiqasa le. Imiqasa kufanele ibekwe amahogweni, njeke kuyangokobana iphathwa njani, nange ingatlhogonyelwa, ingafa kancani, kancani begodu kabuhlungu.

Kokuthoma, uzokutlhoga amanzi, isimu yemirorho, nokobana uyitlhogomele. Amanzi wezulu ungawakha ngokobana usebenzise amadromu, kanye namatanka wamanzi. Amanzi lawo ningawasebenzisela ukunisela iteni ekufanele ikhiphe ukudla unyaka woke. Tjala imirorho namanye amakhambi ukuze urhone ukuyipha yona.

Imidlwaza kanye nomrorho kudla okulunge khulu, kwangaphezulu komdlwaza nomrorho lokho ukupha imiqasa, kodwana ungayipha ne-cauliflower, kesinye iskhathi ungayipha ikhabitjhi nebhedrudi. I-Parsley nayo likhambi elilunge khulu bona ungalipha imiqasa, bese kuthi ama-strawberries womango abeyishlahla esilungele ukulapha amalwelwe wemiqasa le, i-stinging nettles yona iba libhala elilunge khulu. Ibhala leli lingasikwa etjanini bomango begodu likukudla kwemiqasa okubaluleke khulu.

Umanyoro obuya emiqaseni ungenza ngawo i-compost, nanyana ube mutjhuqwa owuthela emirorhweni ngombana uvundisa kuhle. Abantwana bemiqasa abakhuliswa ngalendlela bangasetjenziselwa ukondla umndeni, nanyana kutholwe ngabo eminye imikhiqizo, nanyana bathengiselwe abanye abalimi ababandulwe ngendlela ekungiyo.

Iinkhumba zemiqasa ehlatjiweko zingadaywa ngesandla nanyana zibuthelelwe zisiwe kusiyazi otjhuka iinkhumba. Lokho kuya ngekhwalithi yeskhumba. Zinkhumba zekhwalithi ephezulu kwaphela ezitjhukwa ngehloso yokuzithengisa begodu ziyadura. Ivunulo yesintu enengi itlhoga iinqetjhana zeskhumba. njeke isikhumba somqasa esinombala omuhle, esifana ne-New Zealand Reds zingasetjenziselwa ukwenza iingwani nokunye.

Amaboya wemiqasa le kungenziwa ngayo iinyathelo zokuvuka-slippers, ama-karosses nanyana iingwani, nanyana imisila, bese kuthi iinyawo zangaphambili kwenziwe ngazo ama-keyrings athengiselwe iimvakatjhi ezikhamba zibona amazwe. Ngaphandle kokobana imiqasa le yenza inyama ukusebenza kweskhumba somqasa kungadala amathuba wemisebenzi, begodu kungezelele nemali emndenini.

Translated by Busisiwe Skhosana