Ukubona I-Sterkfontein

Ikhambo Kiyo

©David Fleminger

Ikhambo erholweni le-Sterkfontein kufanele lithathwe ngunanyana ngubani okweriyele lapha. Kulikhambo elilula, begodu kukhona abahlahlibendlela abatjengisana indlela nanyana abakhamba nawe ukwenzela bona uzokurhona ukubona koke okungaphasi kwehlabathi. Ikhambo lithoma esentheni yemvakatjhi evakwe iinthombe ezikhuluma ngenkhathi eziqakathekileko zokuthuthuka kwabantu besikhathi sanamhlanjesi.

Lokhu kukususa esentheni yemvakatjhi, kuze kukufikise emlonyeni werholo. Ngemva kokobana uhlike iintepisi kuzwakala inga utjhiye iskhathi se-21st century ngemva nasele ungena ephasini lamatje elithululeko. Ikhambeli likudlulisa e-Silberberg Grotto lapha kwatholwa khona u-Little Foot – indawo leyo ayikavulelwa umphakathi ngamabanga asepepeneneni – kufikela ehliziyweni yerholo.

Nasele ufike phakathi kwalo kupholile bekuthulile begodu ilawu eliqakathekileko layo linamatje akarisako arhone ukusinda lokha naloniwa ngokumayiniwa esikhathini esadlulaklo se-20th century. Ikhambeli likurholela edamini elingaphasi kwehlabathi, elinzima begodu elithulileko kodwana eliqaleka liyingozi nanyana lilihle. Ubese udlula emaphasijini ambalwa uze uyokuphumela elangeni nepilweni yanje.

Kulula ukukhamba phakathi kwerholweli ngombana kunepata ehle, begodu kuyakhanyiswe kuhle. Yindawo encani kwaphela etlhoga bona (ukhase okuya ngokobama amadolwakho arhona kangangani). Inyathelo ezihle zokukhamba, ibhurugu lebhokadi, kanye neslamba siyafuneka ukuze uledlhe.

Isentha Yemvakatjhi ye-Maropeng

©David Fleminger

Eliqakathekileko lokwenza isentha etja angafani nezinye yemvakatjhi ezokukwenza bona abantu barhalele ukuya endaweni le. Ibizwa bona yi-Maropeng, okutjho bona ukubuyela endaweni yakade (emarubhini) nanyana indawo lapha soke sibuya khona.

Iseduze kwerholweni le-Sterkfontein begodu ingahlanganiswa lula nekhambo lokuya erholweni kwenze bona ikhambeli libe ngelibhadelako. Into ehle khulu nge-Maropeng mumakhiwo wakhona.

Yakheke yafana ne-Tumulus (ekuyindunduma yokubulunga abantu yakade) umakhiwo lo ufana nentatjana ephasi begodu sivalwe butjani obuhlaza obudege. Njengomphumela uhlangana kuhle nendawo yakhona, mumakhiwo omuhle omhlobo wakade. Isentha ngiyo eyiyindlu ye-Tumulus.

Ubungeno bayo budlula emzini owakheke njengentatjana lo, begodu wafika ngaphakathi kuhle khulu.Kunentepisi ezizombeleze indlu leyo ngaphandle kanye nerhadeni lompopoma.

Elevelini yokuthoma uzokuthola indlu yokudlela i-Tumulus ethengisa ukudla okulula ikuthengisela abavakatjhi be-Palaeo abalambileko.Indawo ekulu engena umoya le, yenza bona urhone ukubona kuhle iintaba begodu kuhlaleka kamnandi ngemva kwamadina. I-basement yakhona yihle khulu begodu ngiyo erherha khulu iimvakatjhi lapha uthola khona ihlolo elinemiqaliso elizele zoke izinto ezinomlando wendawo le.

Ukuze ufike eholweni ungadlula e-'Ride through Time' – ekuyi-theme park engalinganiko efitjhani enamatje enziwe nge-fibre glass, iiimpopoma elawulwa nge-remote control kanye nentuthu eyenziwe ngamakhemikhali eyenzwe yajamela iphasi eliqakathekileko.

Kunengi ongakuthola emlayezweni we-Maropeng kobana nanyana soke sihlukile siyafana. Begodu zinengi izinto ezibekwe emqalisweni ezikarisako. Kodwana ungalaleli mina kwaphela. Abanye abantu sele bakhulumile bathe iholo lihle khulu njeke kweriyela eMaropeng uzithathele isiqunto ngokwakho.

Translated by Busisiwe Skhosana