Iphathwa Njani Imiqasa

©Judy Stuart
Nawusondela emqasenakho khuluma nawo, uwazise bona uyeza nokobani awusimzumi. Nawubamba umqasa wobambe uqinise kodwana ungawulimazi. Lokha nawuguga omqasa omdala, thatha isikhumba esingemva kwendlebe uwubambe emahlombe uqinise ngesandla sinye ufake esinye isandla ngaphasi kwamathumbawo. Lokhu kwenza umqasa bona uzizwe ufikelekile begodu ngeze ukungware. Ungagugi umqasa ngendlebe, lokhu kuwuzwisa ubuhlungu.
Lokha nawususa umqasa endaweni endaweni uwusa kwenye wubambe uwusamise ngomzimbakho, ihlokwawo uyifake ngaphasi kwendololwanakho. Nawuwukhipha ehogwenawo ngomnyango omncani wubambe ngomgogodlha, nangaphasi kwenyawo lomqasa loyo langemva kube anga uyawuphakamisa, bese uwakhiphe ngehogwenelo uwuqalise emuva-kuphume umsila mantanzi. Ukuhlola ehlangothi elingaphasi lomqasa, bamba umgogodlhawo, ihloko nendlebe ngesandla sinye. Faka esinye isandla ngaphasi kwenyawo lawo langemva ulethe umqasa phezulu uwuyamise ngomzimbakho. Bese uwehlisela phasi ngemva uwusekelile. Kwenze buthaka, kodwana uqinise begodu umqasa uzokulala ngomngogodlha ungabinomraro.
Ukubamba imiqasa emcani, igijigijimako, yibambe ngokobana ubeke isandla sakho emgogodlheni wayo bese uyawuphakamisa. Ukubaba abentwana bomqasa abasehogweni bamba abentwana bomqason loyo ngesandla sakho bese uyabaphakamisa. Ungababambi khulu abentwana bomqasa, kodwana hlola amahogo wayo mihla namalanga ususe imibhede ethambileko nanyana abentwana abafileko.
Imiqasa ehlale ibanjwa ifunda ukuthemba abantu abayibambako begodu ayisabalumi, namkha ibangware lokha nabayibambako. Umqasa ngamunye kufanele uhlolwe okungasenani kanye ngenyanaga, ukuze kubonwe bona ayikabanjwa bulwelwe be–ear cancker, begodu inquntwe namazipho wenyaweni nangabe kunetlhogeko.
Ukuhlola amazinyo womqasa, wuphendule ngendlele etlhadlhulwe ngaphezulu ubeke inyawo langaphambili etafuleni, namtjhana emagojini wakho, bese kuthi ngemino emibli vula ngokutjheja vula iindebe zomlomo wangaphezulu nekukuzindebe ezihlukeneko uzidosele ngecadi. Izinyo lizokubonakala begodu kufanele lanele patsi. Nangabe amazinyo akalingani kuhle, umqasa loyo unobulwelwe be-malocclusion begodu kufanele ubulawe, ngombana ubulwelobu abulapheki begodu benza bona umqasa ugcine ubhalelwa kukudla.

Translated by Busisiwe Skhosana