U Langisa Hani Mivhuḓa

©Judy Stuart
Musi u tshi swika hune havha na mivhuḓa u fanela u amba na mivhuḓa uri i zwiḓivhe zwauri a u swina. U fanela u fara mivhuḓa yau zwavhuḓi. Musi u tshi ṱoḓa u takula muvhuḓa muhulwane, u fanela u dzhia lukanda wa lu isa murahu ha nḓevhe na kha mahaḓa nga tshanda tshithihi wa isa tshanḓa tshithihi kha thumbu. Hezwi zwiita uri muvhuḓa u pfe wo tsireledzea. A u tei u fara muvhuda nga nḓevhe. Zwi avhavha vhukuma.
U hwala muvhuḓa u bva fhethu hunwe u tshi u isa hunwe. U fanela u u fara kha muvhili wawo hune ṱhoho ya wo ya ḓo vha i kha lufhafha lwau. Musi u tshi khou bvisa muvhuḓa kha tshitumba tshawo u tshi khou bva kha muṋango muṱuku u fanela u tshi fara nga tshikhafu fhasi ha phapha dzawu musi u tshi khou u takula wa kona u u bvisa kha tshitumbu nga murahu ho thoma ubva mutshila u thoma. Uri u kone u ṱola nga fhasi ha muvhuḓa, u fanela u fara tshikhafu, ṱhoho na nḓevhe zwivhe lurumbu luthihi. U dzhie tshinwe tshanḓa nga fhasi wa kona u ḓisa muvhuḓa kha muvhili wau. Zwavhuḓi wa kona u u u isa murahu hawu. Hezwi zwiitwa nga zwiṱuku muvhuḓa u ḓo kona u lala kha muṱana hu sina mathada.
Musi ni tshi khou ṱoṱa u fara muvhuḓa une wa khou gidima, u fanela u tambisa tshanḓa tshau tshi tshi ya kha tshanḓa tsha uḽa na tsha monde zwavhudi wa kona u u fara. Musi u tshi khou ṱoḓa u takula vhana vhaṱuku vha muvhuda kha tshiṱaha, u fanela u putela ṅwana nga zwanḓa wa mutakula. Wa hwala vhana vhaṱuku na ho vha vha ṱuku hani, fhedzi u fanela u dzulela u ṱola tshiṱaha na u tshi kulumaga na u nntsha vhana vhane vha nga vha vho lovha. Mivhuḓa ine yavha uri yo no ḓowela u hwaliwa iya fulufhela vha hwali vhayo unga si i vhone i tshi khou lwa kana u lumekanya muhwali. Muvhuḓa munwe na munwe u fanela u ṱolwa luthihi kha nwedzi u tshi khou sedzwa dzi nḓevhe na milenzhe.
Musi u tshi khou ṱoḓa u ṱola maṋo a muvhuḓa, u fanela u u rembulusa sa zwe zwa ṱalutshedzwa nṱha wa awedza milenzhe ya murahu kha ṱafula. Nga miṅwe mivhili wa vula mulomo zwavhuḓi. Mano aya kona u vhonala nahone afanela u vha o dzula zwavhuḓi. Arali maṋo asa ṱangani zwavhuḓi muvhuḓa u fanela uvha una vhulwadze ha malocclusion, afanela u khathiwa. Hezwi azwi lafhei nahone zwi ḓisa kha uri muvhuḓa usi tsha kona uḽa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe